Eser sözleşmesi, yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. Taraflardan birinin borcu, diğer tarafın borcunun neden ve karşılığını oluşturmaktadır. Borçlar arasında tam bir karşılıklılık ve bağımlılık ilişkisi mevcuttur. Diğer bir deyişle, eser sözleşmesi tam iki tarafa borç yükleyen (sinallagmatik) bir akittir. Türk Borçlar Kanunu (“TBK”) m. 470. hükmünde şu şekilde tanımlanmıştır: “Eser sözleşmesi, yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, işsahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.”
Eser sözleşmesinde yüklenicinin asli edim borcu eseri meydana getirmek ve iş sahibine teslim etmektir. Bu eserin teslimi sözleşmede belirlenen zamanda ve sözleşmedeki şartlara uygun şekilde olmalıdır. Bunun yanında eserin meydana getirilmesi esnasında yüklenicinin başka borçları da bulunmaktadır.
Bunlardan ilki, TBK. m. 471 hükmünde yer alan sadakat ve özen gösterme borcudur. Buna göre yüklenici, sözleşme konusu eseri meydana getirirken iş sahibinin menfaatlerini dikkate alarak işi sadakat ve özenle ifa edecektir. Yüklenicinin sadakat borcu yalnız eserin meydana getirilmesi sırasında değil, sözleşme sonrasında dahi iş sahibine ait olan proje, plan, vs. izinsiz şekilde kullanmamak ve iş sahibine ait sırları saklamak şeklinde devam edecektir. Yüklenici aynı zamanda işi özenle yapmak borcu altındadır. Bu borcun kaynağı olarak TBK. m. 471/1 hükmü gösterilebilir.
Yüklenici kural olarak işi kendisi bizzat yapmak borcu altındadır. Bu borcun kaynağı TBK. m. 471/3 hükmüdür. Ancak yüklenicinin kişisel özelliklerinin önem arz etmediği sözleşmelerde iş, üçüncü bir kişi tarafından da yapılabilecektir. Örneğin bir ressamın ya da bir bestekarın işi kişiye sıkı sıkıya bağlı olduğundan üçüncü bir kişi tarafından yapılamayacaktır. Ancak taraflar arasındaki sözleşme konusu bir inşaatın yapılması ise bu halde üçüncü kişinin çalıştırılmasında herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.
Yüklenicinin bir diğer borcu da, aksine adet veya anlaşma olmadıkça eserin meydana getirilmesinde kullanılacak olan araç ve gereçleri temin etme borcudur. Bu borcun kaynağı ise TBK. m. 471/4 hükmüdür. Burada hizmet sözleşmesinden farklı olarak araç ve gereç sağlama borcu, yüklenici üzerindedir.
Yüklenici bir eser meydana getirmeyi üstlenirken iş sahibi de bir bedel ödeme borcu altındadır. İş sahibinin, bir bedel ödemek şeklindeki bu borcu, genelde para verme şeklindeki edimdir. Ancak, bu edimin mutlaka para olması şart değildir; para dışında başka edimler de olabilir. Örneğin, bir karşı eser meydana getirmek, bir hizmette bulunmak, taşınır veya taşınmaz mülkiyetini intikal ettirmek gibi… Ayrıca eser sözleşmesinin meydana gelmesi için, tarafların meydana getirilecek eser ve karşılığında ödenecek ücret (veyahut para dışındaki başka edim) konusunda anlaşmış olmaları gerekir.
Hukuk Desteği
iletisim: [email protected]
