Türk Hukuku’nda evlilik birliğinin sona erme nedenlerinden birisi de eşlerden biri hakkında gaiplik (Lütfen Bkz…) kararı verilmesidir. Gaiplik; kişinin kesin olmamakla birlikte ölüm tehlikesi içinde kaybolması veya kendisinden uzun süredir haber alınamaması durumudur. Gaiplik kararının istenebilmesi için, ölüm tehlikesinin üzerinden en az bir yıl veya son haber tarihinin üzerinden en az beş yıl geçmiş olması gerekir. Hakkında gaiplik kararı verilmiş kişi hukuken ‘ölü’ konumunda olacaktır. Fakat kişi hakkında gaiplik kararı verilmesi; kişinin kesin olarak öldüğü sonucunu doğurmayacaktır. İşte kanun koyucu bu ihtimali göz önüne alarak; gaibin sonradan ortaya çıkabileceği veya ölümünün tespit edilebileceği ihtimallerine göre farklı düzenlemeler de gerçekleştirmiştir.
Kişi hakkında gaiplik kararı verilmesi sonucunda hukuken kişilik son bulacak ve kişi hak ehliyetini kaybedecektir. Fakat kişiliğin sona ermesi kesin nitelikte olmadığından kanun koyucu hakkında gaiplik kararı verilen eşin bir gün geri dönebileceğine dair diğer eşin umudunu korumuştur. Dolayısıyla, bir kimse hakkında gaiplik kararı verilmesi o kimsenin evliliğini kendiliğinden sona erdirmemektedir. Hakkında gaiplik kararı verilen kişinin eşi; evliliği devam ettirip ettirmeme hakkına sahiptir.
Hakkında gaiplik kararı verilecek kişinin eşi; evliliği sona erdirmek isterse, gaiplik talebiyle birlikte veya ayrıca açacağı bir davayla evliliğin feshini isteyebilecektir. Mahkemenin evliliğin feshine karar vermesi yenilik doğurucu bir etkiye sahip olup evliliğin feshi ile birlikte evlilik birliği sona erecektir. Evliliğin feshi kararı geçmişe etkili olmayıp, kararın kesinleştiği andan itibaren hüküm ifade edecektir. Fakat yukarıda da değindiğimiz gibi gaibin ölümü kesin nitelikte olmadığından gaipliğine karar verilen eşin günün birinde ortaya çıkması halinde, mahkeme tarafından feshine karar verilen evlilik canlanmayacaktır. Eşlerin, evlilik birliğinin tekrardan kurulmasını isterlerse yeniden evlenmeleri gerekecektir. Ayrıca, evliliğin feshinden sonra gaibin eşi ikinci bir evlilik yapar ve daha sonradan gaip ortaya çıkarsa, ikinci evlilik geçerli olmaya devam edecektir.
Gaibin eşi evliliğin feshini talep etmemiş ve sonradan gaipliğine karar verilen eş ortaya çıkmışsa, evlilik henüz sona ermediğinden bu kimselerin yeniden evlenmeleri gerekmeyecektir.
Kanun koyucu; eşlerden birinin gaipliğine karar verilmesini, eşler arasındaki geçerli olan mal rejimine etkisi açısından düzenlememiştir. Türk Medeni Kanunu madde 225 “Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejiminin kabulüyle sona erer…” hükmüyle, eşlerden birinin ölümünün sonucu olarak mal rejiminin sona ereceğini düzenlemiştir. Gaiplik kararının niteliği gereği kişi hakkında gaiplik kararı verilmesiyle mal rejimi sona erecektir. Ayrıca kişi hakkında gaiplik kararı verilmesiyle; kişinin mirası açılacağından mal rejiminin tasfiyesi gerekecektir.
Hukuk Desteği
iletisim: [email protected]
