Taşınmazın bağlı bulunduğu idarenin herhangi bir yasal dayanak olmadan taşınmaz üzerinde fiilen tasarrufta bulunması veya idari bir işlemle taşınmaz sahibinin mülkiyet hakkından kaynaklı haklarını kullanmasının önüne geçmesi şeklinde kamulaştırmasız el atma ortaya çıkabilir. Burada ikili bir ayrım vardır. İdarenin taşınmaz üzerinde fiili tasarrufta bulunması “fiili el atma”; idari bir karar veya işlemle mülkiyet hakkını kullanılamaz hale getirmesi “hukuki el atma” olarak tanımlanır. Bu ayrımlar Yargıtay içtihatlarıyla belirlenmiştir.
Fiili el atma: İdarenin taşınmaz üzerinde kamulaştırma işlemleri yapmadan fiilen inşa çalışmalarına başlaması ile olur. Taşınmaza el atılması ile yol, park veya başka bir yapının çalışmaları başlamıştır. Ancak tapu sicilinde mevcut taşınmaz idarenin üzerinde değil başka bir özel mülkiyette tescillidir. Hukukumuzda, idarenin ve kamu yararının ayrıcalıklarından dolayı fiili el atmanın iptali istenememekte ancak fiili el atmadan doğan tazminat talep edilebilmektedir. Bu değer diğer bir adı ile kamulaştırma bedelidir.
Hukuki el atma: İdare taşınmazın üzerinde fiili çalışmalara başlamamakta ancak idari bir kararla taşınmaz idarenin imar planına dahil edilmektedir. Taşınmaz üzerinde fiili bir çalışmanın da başlamasıyla birlikte hukuki el atma, fiili el atmaya dönüşmektedir. Yargıtay içtihatlarında hukuki el atmanın da fiili el atma gibi sonuçlar doğurmakta olduğuna yönelik kararlar vardır.
Örneğin: Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2010/5-662E. ve 2010/651K. sayılı 15.12.2010 tarihli kararında, “uzun yıllar programa alınmayan imar planının fiilen hayata geçirilmemesi nedeniyle kamulaştırma ya da takas cihetine gitmeyen davalı İdarece, pasif ve suskun kalınmak ve işlem tesis edilmemek suretiyle taşınmaza müdahale edildiği; bu haliyle İdarenin eyleminin, mülkiyet hakkının özüne dokunan ve onu ortadan kaldıran bir niteliğe sahip bulunan kamulaştırmasız el koyma olgusunun varlığı için yeterli bulunduğu, her türlü izahtan varestedir. Bu itibarla, kamulaştırmasız el koyma olgusunun varlığının doğal sonucu, İdarenin hukuka aykırı eylemiyle mülkiyet hakkı engellenen taşınmaz mal sahibi davacının, dava yoluyla kamulaştırmasız el koyma hükümleri doğrultusunda mülkiyetin bedele çevrilmesini, eş söyleyişle idareden değer karşılığının verilmesini isteyebileceği açıktır.” kararıyla idarenin imar planına dahil ettiği taşınmazı kamulaştırmamasını, kamulaştırmasız el atma şeklinde nitelendirmiş ve fiilen el atma şartını aramamıştır.
Hukuk Desteği