Özel mülkiyet dahilinde bulunan bir taşınmazın idarece kamulaştırılmadan hukuki veya fiili el atmaya maruz kalışını ilgili yazımızda açıklamıştık (Bkz. Kamulaştırmasız El Atma). Burada bu ikili ayrımın yapılmasının temelde hizmet ettiği bir amaç bulunmaktadır. Hukuki el atmada, taşınmazın üzerinde hiçbir inşai işlem yapılmamış olduğundan; malik, dilerse taşınmazın bedelini dilerse kamulaştırma yapılmaksızın taşınmazı imar planına dahil eden idari işlemin iptalini isteyebilecektir. Fiili el atmada ise malik, sadece taşınmazın bedelini talep edebilecektir. Fiilen üzerinde çalışmalar başlamış olan taşınmaz için idari işlemin iptalini talep edemeyecektir.
6487 sayılı 21. maddesi ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’na yeni düzenlemeler getirilmiştir. Bu düzenleme ile kamulaştırmasız el atmadan dolayı tazminat talep edildiğinde öncelikle ilgili idare ile uzlaşma yoluna gidilmesi esası dava şartı olarak düzenlenmiştir. Tazminat talepli dava açmadan önce idareye uzlaşma talebinde bulunulmalıdır. Eğer uzlaşma talebinde bulunulmadan tazminat davası ikame edilir ise dava şartı yokluğundan davanın reddiyle karşılaşılabilir.
İlgili idare uzlaşma talebine iki türlü yanıt verebilir. Olumlu yanıt vermesi halinde taşınmaz maliki ve varsa vekilini uzlaşma görüşmelerine çağırır. Daha sonra bedel belirleme işlemleri ile uzlaşma görüşmeleri devam edecektir.
İdarenin uzlaşmaya olumsuz yanıt vermesi veya müracaat tarihinden itibaren 6 ay içerisinde bir yanıt vermemesi halinde uzlaşma sağlanamamış olur. Uzlaşmanın sağlanamadığı tarihten itibaren 3 ay içerisinde kamulaştırmasız el atmadan doğan tazminat davası ikame edilmelidir. Burada süre idarenin olumsuz cevabının tebliğ alındığı veya hiçbir cevap verilmemesi halinde müracaatın üzerinden 6 ayın geçtiği gün itibari ile başlamaktadır. Üç aylık bu süre hak düşürücü niteliktedir. Davanın bu süre zarfında açılmaması halinde ileride kamulaştırmasız el atmaya maruz kalan yerle ilgili bir hak talebinde bulunmak mümkün olmayacaktır.
Kamulaştırmasız el atmadan doğan davalarda görevli mahkeme hakkında uygulamada bir netlik bulunmamaktadır. Uyuşmazlık mahkemesinin imar değişikliği ile meydana gelen hukuki el atmalarda idari yargının görevli olduğuna yönelik kararları olsa da bir içtihadı birleştirme kararı henüz yoktur. Ancak fiili el atmadan doğan tazminat davalarında görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir. Yargıtay 5. Hukuk Dairesi’nin bu yönde birçok kararı mevcuttur.
Hukuk Desteği