Vergi incelemelerinde öncelikli olarak vergi kayıtlarının incelenmeye başlanmasına ilişkin süreler önem arz etmektedir. Vergi incelemelerinin yapılmasında incelemenin, başladığı tarihin açık olarak belirlenmesi ve öngörülebilir bir süre içerisinde tamamlanması mükellef haklarının vazgeçilemezleridir. Bu çerçevede, vergi incelemesi yapanların, vergi incelemesine başlanıldığını tutanağa bağlayarak bir suretini vergi incelemesi yapılana vermeleri, bir örneğini bağlı oldukları birime, diğer örneğini de ilgili vergi dairesine göndermeleri öngörülmüştür. Bu durum, bir yandan incelemenin başladığından mükellefin haberdar olmasını sağlamakta, diğer yandan vergi incelemesinin belirli süreler içerisinde tamamlanması için sürelerin işlemeye başladığını göstermektedir.
Bu sebeplerle, nezdinde yürütülecek inceleme hakkında bilgi sahibi olunacak “İnceleme Başlama Tutanağı”nın tanzim edildiği tarih, mükellef açısından önem arz edecek, bu tarihten itibaren incelemenin tamamlanması için hesaplanacak süreler işlemeye başlayacaktır. Anlaşıldığı üzere incelemeye başlama tutanağının tanzim edilmemesi durumunda ise usule ve hukuka uygun şekilde incelemeye başlanamayacaktır.
Vergi incelemerinde getirilen sürelerin ikinci ayağı da incelemenin tamamlanmasına ilişkin getirilen süre sınırlamalarıdır. Vergi inceleme raporlarının, rapor değerlendirme komisyonlarına intikal ettirilmek üzere ilgili inceleme ve denetim birimine teslim edildiği tarih, incelemenin tamamlandığı tarih olarak kabul edilecektir. Vergi Usul Kanunu’nda, mükellefle birlikte incelemeye başlama tutanağının düzenlemesi (incelemeye başlama) için vergi incelemesi görevinin inceleme elemanına tebliğ tarihinden itibaren otuz günlük süre (en fazla onbeş gün ilave süre verilebilir) ve tutanak düzenlendikten sonra incelemenin tamamlanabilmesi için sınırlı incelemede altı ay, tam incelemede bir yıllık süre öngörülmüştür. Bu süreler içinde incelemenin bitirilememesi halinde ek süre talep edilebilir. Talebin vergi incelemesine yetkili olanların bağlı olduğu birim tarafından değerlendirilmesi neticesinde altı ayı geçmemek üzere ilave süre verilebileceği düzenlenmiştir.
Yukarıda da belirtildiği üzere, bu süreler incelemeye başlama tutanağının alınmasıyla hesaplanmaya başlanacaktır.
Sürelerin bu kadar katı kurallara bağlandığı vergi incelemesinde bu önem, şekilsel ve usuli uygunluk açısından değerlendirmede ön plana çıkmaktadır. Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’teki sürelerin üzerinde bu nedenle durmak gerekmektedir. Zira mükellefin hakkında tespi edilecek ufak bir konuda dahi; mükellef “süre şartını” ileri sürebilecektir. Bahsettiğimiz süreler aşağıda yer alan maddelerde geçmektedir:
Madde 7: “(1) Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, inceleme görevinin verilmesinden itibaren en geç on gün içinde işe başlarlar. Bu süre içinde işe başlanılamaması halinde durum gerekçeli bir yazı ile bağlı bulunulan birime bildirilir. İlgili birim, işe başlanılamamasını haklı kılan bir mazeretin varlığı halinde en fazla on gün ilave süre verebileceği gibi inceleme görevini başka bir inceleme elemanına da verebilir…”
Madde 9: (1)Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, inceleme görevinin verilmesinden itibaren en geç otuz gün içinde incelemeye başlarlar. Bu süre içinde incelemeye başlanılamaması halinde durum gerekçeli bir yazı ile bağlı bulunulan birime bildirilir. İlgili birim, incelemeye başlanılamamasını haklı kılan bir mazeretin varlığı halinde en fazla on beş gün ilave süre verebileceği gibi inceleme görevini başka bir inceleme elemanına da verebilir…”
Madde 23: “(1) İncelemeler mümkün olan en kısa sürede tamamlanır. İncelemeye başlanıldığı tarihten itibaren, tam inceleme yapılması halinde en fazla bir yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde ise en fazla altı ay içinde incelemenin bitirilmesi esastır. (2) Birinci fıkrada belirtilen süreler içerisinde incelemenin bitirilemeyeceğinin anlaşılması halinde, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, gerekçeli bir yazı ile bağlı oldukları birimden, inceleme süresinin bitiminden en geç on gün önce, ek süre talep edebilirler. (3) Ek süre talebi ilgili birim tarafından değerlendirildikten sonra altı ayı geçmemek üzere ek süre verilebilir. Bu durumda, incelemenin bitirilememe nedeni ilgili birim tarafından nezdinde inceleme yapılana yazılı olarak bildirilir. (4) İlgili birimler, incelemenin zamanında bitirilmesini sağlayacak gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. (5) İnceleme görevinin başka bir inceleme elemanına devredilmesi gerektiği hallerde, inceleme kalan süre içinde tamamlanır. (6) Sınırlı incelemenin, sonradan ortaya çıkan durumlar nedeniyle tam incelemeye dönüşmesi halinde, inceleme süresi sınırlı incelemeye başlanılan tarih itibarıyla hesaplanır. (7) Ek süre dahil olmak üzere, süresinde herhangi bir vergi inceleme raporu düzenlenmemesi halinde durum, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından gerekçeleri ile birlikte yazılı olarak bağlı oldukları birime bildirilir. İlgili inceleme ve denetim birimi, incelemeyi bitiremeyen inceleme elemanı hakkında disiplin hükümlerini uygulayabilir. (8) İnceleme, neticesi alınmamış hesap dönemi de dahil olmak üzere, tarh zamanaşımı süresi sonuna kadar her zaman yapılabilir. Evvelce inceleme yapılmış veya matrahın re’sen takdir edilmiş olması yeniden inceleme yapılmasına ve gerekirse tarhiyatın ikmaline mani değildir.”
Hukuk Desteği