Öncelikle karekodun ne olduğunu kısaca açıklayalım. Karekod; data matriks isimli kare, dikdörtgen gibi şekillerde basılması mümkün 2 boyutlu barkoda ülkemizde verilen isimdir. Aslında çok özetle, data matriksin türkçe karşılığı da denebilir. İlk kullanım yeri her ne kadar ilaç sanayi olsa da zamanla kullanım alanı genişleyen karekod, son etapta çek mevzuatında da gereken yerini almıştır. Aşağıda çek gibi bir ödeme aracının nasıl karekodla ilişkilendirildiğini açıklamaya çalışacağız.
Herkesçe bilindiği ve basında da sıklıkla yer bulduğu üzere çekle ilgili mevzuat sürekli değişikliğe uğramaktadır. Günün ihtiyaçlarının değişmesi ya da siyasi-sosyal ve ekonomik bir takım dinamiklerin sonucu olarak en hızlı etkilenen ticaret hukuku alanında bir ödeme aracı olarak çek mevzuatındaki değişiklikler karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda 9.8.2016 tarih ve 29796 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6728 sayı ve 15/7/2016 kabul tarihli Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un yürürlüğünü düzenleyen 76. maddesi uyarınca 70. maddesi yayımla birlikte yürürlük kazanmıştır. Bu madde çekteki karekodun ne işe yarayacağını düzenler.
Madde 70: 6102 sayılı Kanunun 780 inci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bentler ve maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“g) Banka tarafından verilen seri numarasını, h) Karekodu,”
“(2) Çek alacaklıları, ellerinde bulunan çek ile çek hesabı sahibine ve bu çeki düzenleyenlere ilişkin verilere karekod aracılığıyla erişim sağlayabilir. Karekod ile;
- a) Çek hesabı sahibinin adı, soyadı veya ticaret unvanı,
- b) Çek hesabı sahibinin tacir olması hâlinde, ticaret siciline tescil edilen yetkililerinin adı, soyadı veya ticaret unvanı,
- c) Çek hesabı sahibinin, çek hesabı bulunan toplam banka sayısı,
- d) Çek hesabı sahibine ait bankalara ibraz edilmemiş çek adedi ve tutarı,
- e) Düzenlenerek bankalara teslim edilen çeklerin adedi ve tutarı,
- f) Son beş yıl içerisinde ibrazında ödenen çeklerin adedi ve tutarı,
- g) İbraz edilen ilk çekin ibraz tarihi,
- h) İbraz edilen son çekin ibraz tarihi,
ı) İbrazında ödenen son çekin ibraz tarihi,
- i) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve halen ödenmemiş çeklerin adedi ve tutarları,
- j) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve sonradan ödenen çeklerin adedi ve tutarı,
- k) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören son çekin ibraz tarihi,
- l) Çek hesabı sahibi hakkında çek hesabı açma yasağı bulunup bulunmadığı, varsa yasaklama kararının tarihi,
- m) Her bir çek yaprağı ile ilgili olarak tedbir kaydı olup olmadığı,
- n) Çek hesabı sahibi tacirse, iflasına karar verilip verilmediği, iflasına karar verilmişse kararın tarihi, çek hesabı sahibi ya da cirantanın rızası aranmaksızın üçüncü kişilerin erişimine sunulur.
(3) İkinci fıkrada belirtilen verilere ulaşılmasını sağlayacak karekod okutma ve bilgi paylaşım sistemi 5411 sayılı Kanunun ek 1 inci madde hükmü uyarınca kurulan Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi tarafından oluşturulur. Risk Merkezi sistemdeki verileri, 5411 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesinin on birinci fıkrası uyarınca bilgi alışverişini gerçekleştirdiği şirket ile paylaşmaya yetkilidir. Bu yetki kullanıldığı takdirde sistem bilgilerin paylaşıldığı şirket nezdinde kurulabilir.
(4) Çekte yer alacak MERSİS numarası ile karekodun tanım ve içerikleri ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığının müştereken çıkaracağı tebliğle belirlenir.”
Hukuk Desteği