Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden çok uzun zamandan beri haber alınamayan bir kimsenin ölümü hakkında kuvvetli bir olasılık varsa mahkeme kararı ile birlikte bu kişi hakkında gaiplik kararı verilir. Gaiplik kararının hukuki niteliği ve kapsamı hakkında (Bkz.İlgili yazımız…) bir yazı yazarak sizlerle paylaşmıştık. Bu yazımızda ise hakkında gaiplik kararı verilen kişinin miras haklarını inceleyeceğiz.
Hakkında gaiplik kararı verilmiş kişinin mirası, mirasçıları veya mirasında hak sahibi olan kişiler tarafından dağıtılmak istenebilir. Ancak mirasçılar, terekeden düşen miras paylarını teslim almadan önce bu malları ileride ortaya çıkabilecek üstün hak sahiplerine veya gaibin kendisine geri vereceklerine ilişkin güvence göstermek zorundadırlar.
Bu güvence, ölüm tehlikesi içinde kaybolma durumunda beş yıl, uzun zamandan beri haber alınamama durumunda onbeş yıl ve her hâlde en çok gaibin yüz yaşına varmasına kadar geçecek süre için gösterilir. Beş yıl, tereke mallarının tesliminden; onbeş yıl, son haber tarihinden başlayarak hesaplanır.
Eğer gaip ortaya çıkarsa veya üstün hak sahibi olduklarını ileri sürenler bu sıfatlarını ispat ederlerse, tereke mallarını teslim almış olanlar, aldıkları malları zilyetlik kuralları uyarınca geri vermekle yükümlüdürler. Ancak, güvence süresi dolduktan sonra kişiler ortaya çıkarsa iyiniyetli olanların üstün hak sahiplerine geri verme yükümlülükleri miras sebebiyle istihkak davasına ilişkin zamanaşımı süresine tâbidir. Bu süre ise Türk Medeni Kanunu’nun 639. maddesinde: “Miras sebebiyle istihkak davası, davacının kendisinin mirasçı olduğunu ve iyiniyetli davalının terekeyi veya tereke malını elinde bulundurduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde mirasbırakanın ölümünün veya vasiyetnamenin açılmasının üzerinden on yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. İyiniyetli olmayanlara karşı zamanaşımı süresi yirmi yıldır.” şeklinde düzenlenmiştir.
Eğer kişi miras açıldığı anda ortada bulunmuyorsa ve sağ olup olmadığı belli değilse mirasçının payı resmen yönetilir. Kişinin gaip sayılması ihtimalinde miras payı kendisine kalacak olan kişiler gaipliğe ilişkin hükümlere ve sürelere uyarak kişinin gaipliğine karar verilmesini talep edebilirler. Söz konusu talep sonrasında uygulanacak hükümler, yukarıda bahsettiğimiz gaibin mirasçıları bakımından uygulanan hükümlerle aynıdır.
Gaibin mirasçıları tereke mallarını teslim aldıktan sonra gaibe bir miras düşerse, ona düşen miras payı gaiplik sebebiyle kendilerine kalacak olanlar, ayrıca bir gaiplik kararı almak zorunda kalmaksızın bu miras payının teslimini isteyebilirler. Gaibe düşen miras payını teslim alanların elde ettikleri gaiplik kararına, aynı şekilde gaibin mirasçıları da dayanabilirler.
Eğer, sağ olup olmadığı bilinmeyen kişinin malvarlığı veya miras payı on yıl resmen yönetilirse ya da malvarlığı yönetilen 100 yaşını geçerse Hazine tarafından gaiplik isteminde bulunulabilir. Gaiplik kararı verilebilmesi için gerekli ilân süresinde hiçbir hak sahibi ortaya çıkmazsa, aksine hüküm bulunmadıkça, gaibin mirası Devlete geçer. Devlet, gaibe veya üstün hak sahiplerine karşı, aynen gaibin mirasını teslim alanlar gibi geri vermekle yükümlüdür.
Hukuk Desteği