Deneme süresi, hem işçi hem de işveren için tarafların iş sözleşmelerini devam ettirip ettirmemeye karar verdikleri dönemi ifade eder. Bu süreç tarafların birbirini tanımasına yardımcı olmaktadır. Aksi takdirde taraflar arasında çalışma süresi boyunca birçok anlaşmazlık çıkabilir. Deneme süresi, İş Kanunu’na göre en fazla 2 ay olabileceği gibi toplu iş sözleşmelerinin olduğu durumlarda en çok 4 aya kadar uzatılabilir. Bu süre, işçinin fiilen işe başladığı tarihte başlar. Deneme süresi biterse veya herhangi bir şekilde fesih hakkı kullanılmazsa iş sözleşmesi nihai bir iş akdine dönüşür.
Kural olarak iş sözleşmelerinde deneme süresi bulunmaz fakat belirli ve yahut belirsiz iş sözleşmelerine tarafların isteğiyle bu süre konulabilir. Kanun koyucunun öngördüğü bu süreler “yasal azami” süre olduğundan taraflar kendi aralarında daha uzun bir süre belirleseler dahi bu deneme süresi olarak kabul edilmez. Aynı zamanda sözleşmede deneme süresi bulunduğunu iddia eden taraf bunu ispatla yükümlüdür.
Deneme süresinde olmak kaydıyla hem işveren hem de işçi; iş akdini, bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız olarak feshedebilir. İşçi ve işveren deneme süresi içerisinde istedikleri anda iş sözleşmesini tek taraflı olarak feshedebilme hakkına sahiptir. Ancak deneme süresi geçtikten sonra yapılan fesihlerde deneme kaydından yararlanılması mümkün değildir.
İş Kanunu’nda kıdem tazminatı için belirli bir süre çalışma şartı öngörürken ihbar öneli ve ihbar tazminatı için herhangi bir asgari çalışma süresi belirlenmemiştir. Bu sebepten ötürü deneme süresi içerisinde olunmadığı hallerde iş sözleşmesi 1 gün bile sürse ihbar öneli ve ihbar tazminatı söz konusudur.
Son olarak belirtmek gerekir ki işçinin ücret, hafta tatili vb. hakları ihtilaf konusu olduğunda, deneme süresinin hiçbir önemi yoktur. Çalışan işçi bu çalışmasının karşılığını her halde ve şartta almalıdır. İşçinin yukarıda sayılan haklar bakımından deneme süresinde olup olmadığı fark etmeyeceği gibi, deneme süresinde işçi kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır.
Hukuk Desteği