İDARİ PARA CEZASI VE SORUMLULUK

İdari para cezası, devletin idari kurumları tarafından gerçek veya tüzel kişilere; Türk Ceza Kanunu’nda suç olarak kabul edilmeyen eylemlerine karşılık uygulanan yaptırımdır. İdari para cezasının hukuki niteliğine ilişkin yazımız için; (Bkz…) Bu eylemler suç yerine, kabahat olarak anılır. İdari para cezasının kabahatler neticesinde uygulanmasının en önemli sonucu, cezanın ödenmemesi halinde; hapis cezasına çevrilmeyip sadece icra takibi yolu ile tazmin edilmesidir.

İdari para cezasına itiraz; 5326 sayılı Kabahatler Kanunu madde 27’e göre 15 gün içerisinde yapılmalıdır. İtiraz süresi muhataba idari para cezası kararının tebliğ edildiği andan itibaren başlayacaktır. Bu süre genel itiraz süresi olup; başka kanunlarda düzenlenen idari para cezalarına itiraz için farklı süreler belirlenebilmektedir.

İdari para cezası yaptırımı sadece gerçek kişiler için öngörülmemiştir. Hukuk sistemimiz, tüzel kişiliklere karşı da bu yaptırımın uygulanabilmesine olanak sağlamıştır. Bu anlayış neticesinde ekonomik hayatta önemli yer oluşturan şirketler de idari para cezaları ile karşılaşmaktadır.

Ekonomik hayatın dinamik yapısı gereği şirketlerin; ortak, yönetici ve temsile yetkili kişileri değişmekte ve bu durumda idari para cezalarında devralanın sorumluluğu tartışılmaktadır.

Yargıtay ve Danıştay; “cezada şahsilik” ilkesi uyarınca, idari para cezalarında sorumluluğu yaptırımın oluşmasına sebebiyet veren fiilin işlendiği dönemde yetkili olanlara yüklemektedir. Aşağıda bazı Yüksek Mahkeme kararlarıyla konu  çok daha netleşecektir.

Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin,  E. 2013/11824, K. 2014/19967 sayılı kararı özetle;“… Dava, ödeme emrinin iptali istemine ilişkindir. Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. 506 sayılı Yasa’nın 140. ve 5510 sayılı Yasa’nın 102. maddesinde düzenlenen İdari para cezaları, prim ödeme borcundan farklı olarak yasaya aykırı davranışın cezai yaptırımı olup, bu cezadan, cezaların şahsiliği ilkesi gereğince, eylemi kim yapmışsa o sorumludur. Somut olayda, davadışı Atlas … Ltd. Şti.’nin işveren sıfatıyla yasaya aykırı eylemi sonucu tayin edilen idari para cezasından sorumluluğu kişisel olup, bu cezadan ortak sıfatıyla davacının sorumlu tutulmasının mümkün olmadığı gözetilmeksizin yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde karar verilmiş olması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir. O halde, davacı avukatının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır…”

Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin E. 2016/11786 K. 2017/2167 kararı özetle “… Somut olay incelendiğinde, dava dışı Anonim şirketin 2013/6 dönemindeki idari para cezasına ilişkin borçlarının tahsili açısından, şirket ortağı olması nedeniyle davacıya gönderilen ödeme emrinin iptali için açılan davanın yasal dayanağı olan 5510 sayılı Yasanın 102 ve 103. maddelerinde, işverenin kanunla düzenlenen yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde idari para cezası ile sorumlu olacağı düzenlenmiş olup; idari para cezası, sonucu itibariyle bir cezai yaptırım olduğu ve cezaların şahsiliği ile kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkelerine göre, işveren tüzel kişilik hakkında düzenlenen idari para cezasından, ortak olması sıfatıyla davacının sorumluluğu yönüne gidilmesi mümkün değildir. Mahkemece, idari para cezasının davacının şahsından kaynaklanıp kaynaklanmadığı ve kesinleşip kesinleşmediği belirlenmeli, davacının şahsından kaynaklanmıyorsa sorumluluğu yönüne gidilmesi mümkün bulunmadığı gözetilerek karar verilmelidir”

Danıştay 13. Dairesi E: 2013/2821 K: 2015/2877 sayılı kararı özetle; “…idarî yaptırıma konu fiilin işleniş tarihinde davacının kamu borçlusu şirkete fiilin işlendiği tarihinden sonraki bir tarihte ortak olduğu ve şirket müdürlüğüne seçildiği, idarî yaptırıma konu fiilin davacının şirkette temsil yetkisinin olmadığı bir dönemde gerçekleştiği, davacının hukuken ve fiilen şirketin yetkili temsilcisi olmadığı dönemde işlenen fiillerden kaynaklanan kamu alacağından sorumlu tutulmasının hukuken mümkün olmadığı anlaşıldığından, dava konusu ödeme emrine karşı açılan davanın reddine ilişkin Mahkeme kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.”

İdari para cezalarına ilişkin ilgili yazılarımız için bakınız;

İdari Para Cezasına İtiraz

İdari Para Cezasında Zamanaşımı Süresi

İdari Para Cezası Nedir, Ödenmezse Ne Olur?

Hukuk Desteği