657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesinde devlet memurluğuna alınacak olan kişi ya da kişilerde bulunması gereken genel ve özel şartlar düzenlenmiştir. 3/10/2016 tarihli 676 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 74 maddesi ve daha sonra maddenin aynen kabul edildiği 1/2/2018 tarihli 7070 sayılı Kanun’un 60 maddesi ile genel şartların 8. maddesine “Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak.” şartı getirilmiştir. Getirilmiş olan bu düzenleme ile kamu çatısı altında istihdam edilecek bütün kişiler için güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması uygulaması yapılması zorunlu hale gelmiştir. Hemen belirtmek gerekir ki ilgili düzenleme sadece memurlar için uygulanmamış kamu işçileri için de uygulama alanı bulmuştur.
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nin 4. maddesinde bu uygulamalar tanımlanmıştır.
Arşiv Araştırması; “Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasını,”
Güvenlik Soruşturması; “Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteneğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesini,”
Kamu çatısı altında istihdam edilecek kişilerin işe alımında 3/10/2016 tarihinden bu yana uygulana gelen “Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması” uygulaması; Şubat 2018’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7070 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkındaki Kanun’un Anayasa Mahkemesi’nin denetimi sonucunda iptal kararı ile uygulamadan kalkmıştır.
Anayasa Mahkemesi kararında şu gerekçelere yer vermiştir; “Bu bağlamda güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasıyla elde edilen veriler kişisel veri niteliğindedir. Kuralla güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında kamu mercileri tarafından özel yaşamı ile ilgili sorular sorulması da dahil olmak üzere bir bireyin özel hayatı, iş ve sosyal yaşamıyla ilgili bilgilerinin alınması, kaydedilmesi ve kullanılması özel hayata saygı hakkına sınırlama niteliğindedir.” ve “Anayasa’nın 129. maddesinin birinci fıkrasında memurlar ve kamu görevlilerinin Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunma yükümlülükleri düzenlenmiştir. Belirtilen hususlar gözetilerek kamu görevlerine atanacak kişiler bakımından birtakım şartlar getirilmesi doğaldır. Bu şekilde aranan nitelikler kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi amacına yöneliktir. Dolayısıyla kamu görevine atanmadan önce kişilerin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasını öngören kural kanun koyucunun takdir yetkisindedir. Ancak bu alanda düzenleme getiren kuralların kamu makamlarına hangi koşullarda ve hangi sınırlar içinde tedbirler uygulama ve özel hayatın gizliliğine yönelik müdahalelerde bulunma yetkisi verildiğini yeterince açık olarak göstermesi ve olası kötüye kullanmalara karşı yeterli güvenceleri sağlaması gerekir.”
Yukarıda alıntılanan gerekçeler ile “Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması” uygulamasını düzenleyen maddeler iptal edilmiş ve bu uygulamalar yürürlükten kalkmıştır.
Hukuk Desteği
Hocam fuhuştan ahlak büro tarafından idari para cezası almak öğretmenliğe engel midir? Ahlak büroda kaydım oluştu. Adli sicil kaydı ya da dava dosyası vesaire yok. Sadece müşteri olarak gittim.