Bir davada dilekçelerin taraflarca karşılıklı verilmesinden sonra, dilekçelerin verilmesi aşaması tamamlanarak ön inceleme aşaması başlayacaktır.
Ön incelemede, hakim öncelikle tarafların sundukları dilekçe ve belgeleri inceler, dosya için gerekli hazırlık işlemlerini yapar; dava ve ilk itirazlar için tarafların dilekçelerindeki açıklamalar yeterliyse bunlar bakımından dosya üzerinden karar verir. Hakimin kararı, görevsizlik/yetkisizlik gibi davayı sona erdirici nitelik taşıyorsa; hakim ön inceleme duruşması açıp tarafları dinlemez. Açıklanan süreç, duruşmasız şekilde tamamen dosya üzerinden yapılan bir ön incelemedir. Hakim, burada dava şartları ve ilk itirazlar yönünden bir karar veremediği durumda, tarafları ön inceleme duruşmasına davet edip, dinleyebilecektir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 139. maddesinde “(1) Mahkeme, dilekçelerin karşılıklı verilmesinden ve yukarıdaki maddelerde belirtilen incelemeyi tamamladıktan sonra, ön inceleme için bir duruşma günü tespit ederek taraflara bildirir. Çıkarılacak davetiyede, duruşma davetiyesine ve sonuçlarına ilişkin diğer hususlar yanında, taraflara sulh için gerekli hazırlığı yapmaları, duruşmaya sadece taraflardan birinin gelmesi ve yargılamaya devam etmek istemesi durumunda, gelmeyen tarafın yokluğunda yapılan işlemlere itiraz edemeyeceği ve diğer tarafın, onun muvafakati olmadan iddia ve savunmasını genişletebileceği yahut değiştirebileceği ayrıca ihtar edilir.” açıklandığı üzere, hakimin duruşmasız (dosya üzerinden) ön incelemeyi tamamlaması akabinde, taraflar ön inceleme duruşmasına davet edilecektir.
Ön inceleme duruşmasında hazır bulunmak, taraflar (özellikle davacı) için oldukça önemlidir. Zira, taraflardan biri duruşmaya gelmez ve duruşmaya gelen taraf davayı takip etmeyeceğini söylerse; dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilecektir. Duruşmaya gelen tarafın davayı takip etmek istemesi durumunda da, diğer tarafın yokluğunda duruşmaya devam olunacağı gibi gelmeyen tarafın muvafakati aranmaksızın gelen taraf iddia ve savunmasını serbestçe genişletebilecek veya değiştirebilecektir. Her iki tarafın da ön inceleme duruşmasına gelmemesi halinde, dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilecektir.
Ön inceleme kapsam itibariyle; dava şartları ve ilk itirazların incelendiği, uyuşmazlık konularının belirlendiği, hazırlık işlemleri ile tarafların delillerini sunmaları ve delillerin toplanması için gerekli işlemlerin yapıldığı, tarafların sulhe ya da arabuluculuğa teşvik edildiği bir tahkikata hazırlık aşamasıdır.
Hukuk Desteği