Daha önceki bir yazımızda dava zamanaşımının sürelerinden ve sonuçlarından bahsetmiş, dava zamanaşımında devletin cezalandırma hakkının ortadan kalkığını belirtmiştik (Lütfen Bkz…) Bu yazımızda ise ceza zamanaşımına dair açıklamalarda bulunacağız.
Kesinleşmiş ve infaz edilebilir bir ceza mahkumiyetinin, kanun koyucu tarafından belirtilen sürelerin geçmesine rağmen infaz edilememesi halinde ceza zamanaşımı gündeme gelecektir. Türk Ceza Kanunu’nun (“TCK”) 68. maddesinin“Bu maddede yazılı cezalar aşağıdaki sürelerin geçmesiyle infaz edilmez: a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarında kırk yıl. b) Müebbet hapis cezalarında otuz yıl. c) Yirmi yıl ve daha fazla süreli hapis cezalarında yirmidört yıl. d) Beş yıldan fazla hapis cezalarında yirmi yıl. e) Beş yıla kadar hapis ve adlî para cezalarında on yıl.” hükmüyle ceza zamanaşımı süreleri düzenlenmiştir.
Kanun koyucunun düzenlemiş olduğu bu hüküm neticesinde, ilgili sürelerin geçmesiyle birlikte hükmün infazından vazgeçilecektir. Ancak her ne kadar ilgili sürelerin geçmesiyle birlikte cezanın infaz edilmesinden vazgeçilecek olsa da cezanın diğer sonuçları hukuken devam edecektir.
Kanun koyucu yaş küçüklüğünü göz önünde bulundurarak küçükler hakkında da ayrı bir düzenlemeye gitmiştir. Buna göre; fiili işlediği sırada 12 yaşını doldurmuş olup da 15 yaşını doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; 15 yaşını doldurmuş olup da 18 yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle birlikte cezaların infaz edilmeyeceği hükme bağlanmıştır.
Ceza zamanaşımı süresi belirli koşulların varlığı halinde kesilecektir. TCK’nın 71. maddesinin“Mahkûmiyet hükmünün infazı için yetkili merci tarafından hükümlüye kanuna göre yapılan tebligat veya bu maksatla hükümlünün yakalanması ceza zamanaşımını keser. Bir suçtan dolayı mahkûm olan kimse üst sınırı iki yıldan fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suç işlediği takdirde, ceza zamanaşımı kesilir.” hükmüyle ceza zamanaşımı süresini kesen sebepler düzenlenmiştir. İlgili düzenlemede sayılan sebeplerin gerçekleşmesi halinde, ceza zamanaşımı süresi kesilecek ve sebebin gerçekleştiği andan itibaren ceza zamanaşımı süresi tekrardan işlemeye başlayacaktır.
Ceza zamanaşımı re’sen değerlendirilmesi gereken bir husus olup, cezanın infaz edilmemesinde hükümlünün talebi aranmaz.
Hukuk Desteği