Boşanma ve ölüm gibi olaylar evlilik halini sonlandıran çeşitli durumlardandır. Peki gaiplik kararı, bu durumlar içinde yer alır mı? Gaiplik kararı; ölüm tehlikesi içerisinde kaybolan, kendisinden uzun süre haber alın(a)mayan ve ölüm ihtimali yüksek olan kimseler hakkında kişiliğin sonlandırılması için verilen mahkeme kararıdır.(Gaiplik kararı hakkında daha detaylı bilgiye önceki yazımızda değinmiştik. Lütfen Bkz.)
Gaiplik kararı; belirsiz bir durum içinde bulunmayı ve malvarlığı hakları yönünden oluşabilecek zararları ortadan kaldırmak için verilmesi ön görülen bir karardır. Gaip durumda olan kişinin eşi, başka birisiyle yeniden evlilik birliği kurmak istediğinde gaiplik kararını öne sürerek evlenme işlemini gerçekleştiremez. Her ne kadar bu şekilde hatalı bir işlem gerçekleştirilirsede Türk Medeni Kanunu (“TMK”) m.131 uyarınca, hukuk düzeni buna bir sonuç bağlamaz ve evlilik mutlak butlanla sakatlanır.
Gaibin eşi; başka birisiyle evlilik birliği kurmak isterse, zaten var olan evliliğini gaiplik kararı istemiyle birlikte öncelikle feshetmek suretiyle sonlandırmalıdır. Bunu Mahkemeden ayrı bir talepleistemesi gerekir.Bahsi geçen fesih işlemine yönelik olarak, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin bir kararını alıntılamaktayız; Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 23.12.1985 T., 1985/10661 E., 1985/11809 K.; “…Eşlerden birinin gaipliğine ilişkin hükümde, mahkemece ayrıca evliliğin feshine karar verilmedikçe diğeri evlenemez… Sırf gaiplik kararı, evlilik bağını ortadan kaldırmaz… Evliliğin feshi gaiplik davası ile birlikte istenebileceği gibi, gaiplik kararından sonra bağımsız bir dava ile de istenebilir…”şeklinde temel kuralla örtüşür bir uygulama benimsemiştir.
Bu fesih işlemi iki farklı şekilde gerçekleşebileceğinden, yetkili mahkemenin tayininde de iki farklı yer mahkemesi yetkili olarak karşımıza çıkacaktır. TMK 131/III’te düzenlenen duruma göre; ayrı bir dava ile evliliğin feshi istenecekse, burada yetkili mahkeme davacının yerleşim yeri mahkemesidir. Kişi, bu feshin gaiplik kararıyla birlikte gerçekleştirilmesini isteyecekse bu defa yetkili mahkeme, gaibin Türkiye’deki son yerleşim yeri; Türkiye’de hiç yerleşim yeri yoksa nüfus siciline kayıtlı olduğu yer; bu kayıt da yoksa ana ve babasının kayıtlı bulunduğu yer mahkemesi olacaktır.
Hukuk Desteği