Daha önceki yazılarımızda kıymetli evrakın ziyaı halinde hak sahibi tarafından başvurulabilecek hukuki yolları detaylandırmış, bu hukuki yollar arasında kıymetli evrakın iptalini de ele almıştık. (Lütfen Bkz.) Bu yazımızdaysa özellikle ticari hayatta sıklıkla karşımıza çıkan kıymetli evrak türlerinin başında gelen senedin, düzenleniş şekillerinden biri olan emre yazılı senetlerin iptalini ele alacağız.
Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) kapsamında emre yazılı senetlerin iptaline ilişkin herhangi bir özel hüküm yer almamaktadır. Bu nedenle emre yazılı senetlerin iptali davalarında TTK’nin “İmza edenin, yer, zaman ve tutar bakımlarından belirli nakdî ödemelerde bulunmayı ve belirli miktarda misli şeyler teslim etmeyi borçlandığı senetler, açıkça emre yazılı oldukları takdirde ciro ile devredilebilirler. Bu senetler ve makbuz senetleri, varant ve konişmento gibi cirosu kabil olan senetler hakkında, cironun şekli, hamilin hak sahipliği ve senedi elinde bulunduranın onu geri vermekle yükümlü olması hususlarında, poliçelere ilişkin hükümler geçerlidir. İptal konusunda, varant ve makbuz senedi dışındaki emre yazılı senetlere poliçelere ilişkin hükümler uygulanır. Kambiyo senetlerindeki başvurmaya ilişkin hükümler kanunda açık hüküm olmadıkça, birinci fıkrada yazılı senetler hakkında uygulanmaz.” şeklindeki 831. maddesinin atfıyla, poliçenin iptaline ilişkin hükümler uygulanmaktadır.
Emre yazılı senetlerde senet, hamilin rızası dışında elinden çıkmış ve hamil tarafından senedin kimin zilyetliğinde olduğu biliniyorsa hamilin, senedin iadesine yönelik dava açma imkanı bulunmaktadır. Ancak hamil, rızası dışında elinden çıkan senedin kimin zilyetliğinde olduğunu bilmiyorsa; borçlunun, hak sahibi olmayan üçüncü bir kişiye ödeme yapmasını engellemek için ivedi şekilde yetkili ve görevli mahkemeye başvurarak senet hakkında ödeme yasağı kararı verilmesi talebinde bulunması gerekmektedir. Hamil aracılığıyla yapılan bu başvurunun ardından mahkeme tarafından talep haklı görülürse, ödeme yasağı kararı verilir ve Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’ne ilanda bulunularak senedin ibrazı için zilyet davet edilir. Senedi elinde bulunduran kişinin ibraz süresiyse üç aydan bir yıla kadardır. Ancak önemle belirtmek gerekir ki senedin ibrazı için mahkemenin ilanda bulunabilmesi, hamil tarafından ayrıca -ödeme yasağı talebiyle beraber ya da ayrı bir davayla- senedin iadesi talebinde de bulunulmuş olması şartının yerine getirilmiş olmasına bağlıdır.
Belirtilen ibraz süresi içerisinde, elinde bulunduran tarafından emre yazılı senedin ibraz edilmesi halinde, ödeme yasağı kaldırılarak senet hamile iade edilir. Bu süre içerisinde senet ibraz edilmediği takdirde, mahkeme tarafından zayi olan senet iptal edilerek hak ve senet birbirinden ayrılır. Başka bir söylemle senedin varlığı hukuken bir anlam ifade etmemekle beraber iptalden önce senede bağlı olan hak, maddi hukuka göre varlığını devam ettirir.
Hukuk Desteği