Gece çalışması, insanın doğası gereği uyuması gereken saatlerde yapılan bir çalışma biçimi olması nedeniyle, özel hükümler ile düzenlenmiştir. Kanun koyucu, gece döneminde yapılan çalışmalar ile gündüz döneminde yapılan çalışmaları aynı şekilde ele almamış, farklı düzenlemeler öngörmüştür.
İş Kanunu kapsamında gece çalışması, faaliyetin 24 saat kesintisiz olarak sürdürülmesinin gerektiği veya günün gündüz saatlerini aşarak, belirli bir süre için gece de devam ettiği, günlük çalışmanın vardiya adı altında ayrı işçi grupları oluşturulması ve bir grubun gündüz, bir grubun gece döneminde çalıştırılması suretiyle yapıldığı işyerlerinde söz konusu olacaktır. İş Kanunu’nda gece; günün en geç akşam saat 20.00’de başlayan, en erken sabah saat 06.00’ya kadar süren ve her durumda en fazla 11 saat süren bölümü olarak tanımlanmıştır. İş Kanunu’nun 69. maddesinin “Gece işletilmelerinde ekonomik zorunluluk bulunmayan işyerlerinde işçilerin gece çalışmasını yasak etmek üzere yönetmelikler çıkarılabilir” hükmü uyarınca, faaliyetin günün 24 saatinde kesintisiz olarak sürmesinin gerekmediği işyerleri ve işlerde, zorunluluk yoksa gece çalışmasının yapılması yasaklanabilmektedir.
Kanun koyucu tarafından gece çalışma süresi, İş Kanunu’nun 69. maddesinin “İşçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez. Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir” hükmüyle belirlenmiş olup, gece çalışmasının kural olarak yedi buçuk saati geçmemesi gerektiği öngörülmüştür. Ancak maddenin devamında öngörülen istisnalar uyarınca; özel güvenlik, turizm ve sağlık hizmetlerinin yürütüldüğü işlerde, işçinin yazılı onayını almak şartıyla yedi buçuk saati aşacak şekilde gece çalışması yaptırılabilmesi mümkündür. İstisna tanınan sektörlerde yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yapılmasına imkân tanınmış olması, günlük çalışma süresinin en fazla 11 saat sürebileceğine ilişkin sınırı ortadan kaldırmamaktadır.
Eğer işçinin toplam çalışmasının yarısından çoğu 20:00-06:00 saatleri arasına denk gelmişse, bu işçinin bütün çalışması gece çalışması sayılacaktır. Ancak bu husus “postalar halinde çalışılan işlerde” geçerlidir. Bir başka deyişle, işin 24 saat kesintisiz devam ettiği ve bu nedenle de vardiyalar halinde çalışılan bir iş varsa, işçinin çalışma süresinin yarısı geceye denk geldiğinde, bu çalışmanın tamamı gece çalışması olarak kabul edilecektir.
Kanun koyucu gece ve gündüz yürütülen, ayrıca nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, işçilerin postalar halinde bir hafta gece, bir hafta gündüz çalıştırılmaları suretiyle sıraya konması gerektiğini öngörmüştür. Postası değiştirilecek işçinin kesintisiz en az 11 saat dinlendirilmesi ve daha sonra diğer postada çalıştırılması gerekmektedir.
Hukuk Desteği