Bir önceki yazımızda ifa imkansızlığından bahsetmiş, ifa imkansızlığının hukuki imkansızlık ve maddi imkansızlık olarak ikiye ayrıldığını belirtmiştik; (Lütfen bkz…) Bu yazımızda hukuki imkansızlıktan bahsedeceğiz.
Hukuki imkansızlık; bir hukuk kuralı veya hukuken yetkili kılınmış bir makamın kararı sebebiyle ifanın imkansız hale gelmesi olarak tanımlanmaktadır. Borcun ifa edilmesinin bir hukuk kuralı veya yetkili makam kararı sebebiyle imkansız hale gelmesi halinde, borçlunun hukuka aykırı bir davranışı gündeme gelmeyecek ve alacaklı borcun aynen ifası talebinde bulunamayacaktır. Hukuki imkansızlık halinde alacaklının, borcun aynen ifası talebinde ısrar etmesi dürüstlük kuralına aykırılık teşkil edecektir.
Doktrinde ve uygulamada başlıca hukuki imkansızlık halleri sayılmıştır. Bunlar; sözleşmeyle devri kararlaştırılan bir hakkın sona ermesi, sözleşmede kararlaştırılan edimin yerine getirilmesinin kanun veya yetkili makam kararıyla yasaklanması, borcun ifa edilebilmesi için gerekli olan yetkili makam kararında değişiklik meydana gelmesi olarak sıralanabilir.
Hukuki engellerin hangi durumlarda geçici hangi durumlarda sürekli olacağının belirlenmesi de önemli bir konudur. Borçlunun edimi sonucunda ulaşılacak amaç, daha sonraki bir zamanda gerçekleşebilecek nitelikteyse imkansızlık geçici olarak nitelendirilecek, aksi takdirde imkansızlık sürekli sayılacaktır. Geçici imkansızlık hallerinde, ifa gecikmekte ve zamanla ifanın gecikmesine neden olan engel ortadan kalkmaktadır. Bu durumda borçlu hakkında temerrüt hükümleri uygulama alanı bulabilecektir. Sürekli ifa imkansızlığında ise borçlunun ifada bulunmasının herhangi bir süreyle kısıtlı olmaksızın engellenmiş olması veya kesin vadeli sözleşmelerde, bir başka deyişle ifa zamanının esaslı unsur olduğu sözleşmelerde, kararlaştırılan ifa zamanında edimin ifa edilememesi söz konusu olacaktır.
Maddi imkansızlığa ilişkin yazımız için; (Lütfen Bkz..)
Korona virüsü (covid-19) salgınının sözleşmeler ve hukuki ilişkiler üzerine etkisi ile ilgili olarak, Av. Sevcen CAN ile yaptığımız röportaj için; (Lütfen bkz…)
Hukuk Desteği