Dünyada yaşanan gelişmelere paralel olarak ülkemizde de, internet dahil hızla yaygınlaşan elektronik iletişim araçlarının sağladığı imkânların suiistimal edilmesi suretiyle işlenen suçlarla mücadele konusunda etkin ve doğru bir yapılanmayı mümkün kılabilecek özel bir kanun çıkartılması zorunlu hale gelmiştir.1 Bu sebeple 5651 Sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” çıkarılmıştır. Söz konusu Kanunun önemi sebebiyle, aşağıda engelleme kararlarının hukuki niteliği, engelleme sebepleri ve erişim engelleme yöntemleri hakkında bilgi vermeye çalışacağız.
Erişim engelleme kararları bir ceza değil, tedbir niteliğindedir. Erişim engelleme kararları, kararın adli makamlar tarafından verilmesi durumunda yargısal, idari makamlar tarafından verilmesi durumunda ise karar idari tedbir niteliğini alacaktır. Koruma tedbirleri, yargılama süresince eski durumu yaşatmak ve verilecek kararın yerine getirilebilirliğini sağlamak için kullanılan geçici nitelikte araçlardır.2
5651 Sayılı Kanunun 8. maddesinde belirtilen engelleme sebepleri sınırlı sayı prensibine göre belirlenmiştir. 5651 Sayılı Kanunun erişim engelleme hususunda özel kanun olması sebebiyle artık genel kanunlardaki koruma hükümlerine dayanılarak erişim engelleme yoluna gidilmesi mümkün değildir.
Elektronik ortamda işlenen, suçların hızlı bir şekilde artışı, bu suçların işlenmesindeki kolaylığa karşın ortaya çıkarılmasındaki zorluklar, toplumsal açıdan doğabilecek zararların sonradan telafisinin mümkün olmaması, bu konuda acilen etkin mücadele edecek kurumsal bir yapının, yasal bir düzenleme ile oluşturulmasını zorunlu kılmaktadır.3
Kanunun 8. maddesinde erişimin engellenmesine ilişkin katalog suçlar düzenlenmiştir (Bu düzenlemede yer alan suçlar yorum yolu ile genişletilemez): 5651 Sayılı Kanun Erişimin engellenmesi kararı ve yerine getirilmesi Madde 8-(1): “İnternet ortamında yapılan ve içeriği aşağıdaki suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan yayınlarla ilgili olarak erişimin engellenmesine karar verilir: a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan; 1) İntihara yönlendirme (madde 84), 2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra), 3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190), 4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194), 5) Müstehcenlik (madde 226), 6) Fuhuş (madde 227), 7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228), suçları b) 25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar”
Erişimin Adli Makamlar Tarafından Engellenmesi
Erişim engelleme kararı, bir koruma tedbiri olarak soruşturma evresinde hakim, kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından verilecektir. 5651 Sayılı Kanun, ancak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından erişim engelleme kararı verilebileceğini kabul etmiştir. Ancak bu durumda Cumhuriyet savcısının kararı yirmi dört saat içerisinde hakimin onayına sunması ve en geç yirmi dört saat içinde hakimin kararını vermesini beklemesi gerekmektedir. Kararın bu süre içerisinde onaylanmaması durumunda erişim engelleme kararı hükümsüz hale gelecek ve uygulama tedbiri Cumhuriyet savcısı tarafından kaldırılacaktır.4
Erişimin Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) Tarafından Engellenmesi
TİB, iki durumda idari tedbir niteliğinde erişim engelleme kararı vermekle yetkilendirilmiştir. Birinci durum, içerik veya yer sağlayıcının bulunduğu yer esasına göre belirlenmiştir. Kanunun 8. maddesinin 1. fıkrasında sınırlı sayı prensibine göre sayılan suçları oluşturan yayınların içerik ve yer sağlayıcının yurt dışında bulunması halinde, TİB söz konusu web siteleri için re’sen erişimi engelleme kararı verebilecektir. İkinci durum ise, işlenen suçun niteliğine göre belirlenmiştir. İçerik veya yer sağlayıcısı yurt içinde bulunsa bile, çocukların cinsel istismarı veya müstehcenlik suçlarını oluşturan yayınlara ilişkin TİB re’sen erişim engelleme kararı verebilecektir.5
Erişimin İhtiyati Tedbir Kararı Olarak Verilmesi
Türk Hukuku’nda ihtiyati tedbir kararları, nihai kararlar olmadığı için bu kararlara karşı üst yargı yolu olan temyize gidilemez ancak esas davanın görüldüğü mahkemede ihtiyati tedbir kararına karşı itiraz edilebilir ve bu karar dava sürecinin sonuçlanmasına kadar etkisini devam ettirebilir. Bu durum erişim engelleme kararının en sakıncalı tarafını oluşturur zira; temel hak ve özgürlükler ciddi anlamda sınırlanma tehlikesi ile karşı karşıya kalır.
1 5651 Sayılı Kanunun Gerekçesi
2 NurullahKunter/ Feridun Yenisey/Ayşe Nuhoğlu, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Bası, İstanbul 2006, s.756
35651 Sayılı Kanunun Gerekçesi
4 KAYA,Mehmet Bedii: Teknik ve Hukuki Boyutlarıyla İnternete Erişimin Engellenmesi, s. 120
5 5651 Sayılı Kanun, madde 8, fıkra 4.
Hukuk Desteği
iletisim: [email protected]
Merhaba,
Spor Toto tarafından verilen bir film izleme sitesine erişimin tamamen engellenmesi kararına nasıl itiraz edilebilir?
Karara kullanıcı olarak itiraz etmek istiyorum.
Merhabalar, Erişimi engelleme kararları mahkemeler, savcılıklar veya BTK tarafından verilebilir. Bu kararlara karşı, yalnızca menfaati olanlar, erişimin engellendiği tarihten itibaren 7 gün içinde itiraz edebilirler. Bilgilerinize…