Daha önceki yazılarımızda ifa imkansızlığı üzerinde durmuş (Lütfen bkz…), ifa imkansızlığını hukuki imkansızlık (Lütfen bkz…) ve maddi imkansızlık olarak ikiye ayırmıştık. Bu yazımızda maddi imkansızlık hakkında açıklamalar yapacağız.
Maddi imkansızlık doktrinde ve uygulamada mücbir sebep olarak adlandırılmaktadır. Yargıtay içtihatlarına göre mücbir sebep; borçlunun faaliyet ve işletmesi dışında meydana gelmiş, genel bir davranış kuralının veya borcun ihlaline kaçınılmaz şekilde yol açan, öngörülmesi ve karşı koyulması imkansız olağanüstü olay olarak tanımlanabilir. Bir olayın mücbir sebep olarak nitelendirilebilmesi için o olayın önceden sezilemez, karşı konulamaz olması ve harici bir etkenden ileri gelmiş olması gerekir. Bu unsurları içermeyen bir olay umulmayan bir hal niteliğini taşısa dahi mücbir sebep olarak kabul edilemez. Yargıtay içtihatlarında tanımı yapılan mücbir sebebin unsurları; olay, haricilik, kaçınılmazlık, öngörülemezlik, borcun ihlali ve borcun ifa edilememesi ile mücbir sebep arasında illiyet bağının bulunması olarak sayılmıştır.
Olay; doğa olayları, hukuki olaylar, insan kaynaklı (beşeri) olay ve davranışlar, sosyal olaylar,
Haricilik; olayın kaynağının borçlunun işletme veya faaliyeti olmaması,
Kaçınılmazlık; her türlü tedbirin alınmasına rağmen sonuçların önlenememesi,
Öngörülemezlik; olayın doğuracağı sonuçların öngörülemez olması,
Borcun ihlali; borcun ifasının mutlak olarak imkansızlaşması,
Borcun ifa edilememesi ile mücbir sebep arasındaki illiyet bağı; borcun ifa edilememesinin uygun sebebinin mücbir sebep olması, olarak ifade edilir.
Aşağıda alıntıladığımız Yargıtay kararında mücbir sebebin tanımı yapılmıştır:
“…Doktrinde mücbir sebep; genel bir davranış normunun veya borcun ihlaline mutlak ve kaçınılmaz bir şekilde yol açan öngörülemez, karşı konulamaz ve dışarıdan gelen olağanüstü bir olay olarak tanımlanır. Mücbir sebep çoğunlukla yıldırım düşmesi, kasırga, deprem, sel gibi bir doğa olayı olabileceği gibi bazen savaş, genel grev, askeri darbe gibi beşeri ya da sosyal bir olay, hatta ithal yasağı, kamulaştırma gibi hukuki bir olay da olabilir… Mücbir sebep borçlu veya sorumlunun işletme veya faaliyetine yabancı, dışarıdan gelen bir olay iken, umulmayan hal işletme veya faaliyet içi bir olay da olabilir. Mücbir sebepte öngörülemezlik ve kaçınılmazlık objektif yani herkes için geçerli olup, mutlak bir anlam taşır. Kaçınılmazlığın mutlaklığından amaç, teknik ve bilimin o andaki verilerine göre mevcut her türlü önlem alınsa, her türlü özen gösterilse bile ihlalin, dolayısıyla zararlı sonucun hiç kimse tarafından önlenememesidir…” Yargıtay Kararı – HGK, E. 2012/1141 K. 2013/282
Mücbir sebebin hüküm ve sonuçlarına ilişkin yazımız için; (Lütfen Bkz..)
Korona virüsü (covid-19) salgınının sözleşmeler ve hukuki ilişkiler üzerine etkisi ile ilgili olarak, Av. Sevcen CAN ile yaptığımız röportaj için; (Lütfen bkz…)
Hukuk Desteği
Corona virüsü nedeniyle üniversite hazırlık için hizmet aldığımız özel eğitim kurumu internet üzerinden hizmet vermektedir. Bir süredir devam eden olumsuz piyasa koşullarında ödemeleri yapmakta zorlanirken bu şekilde hizmet karşısında da oğlumun kaydını sildirmek istiyorum. Bu konuda ne yapmalıyım şimdiden vereceğiniz bilgiler için teşekkürler.