Av. Sevcen CAN & Av. Yasemin ÇORAK
Kaynak Kod Hırsızlığı Nasıl Oluşur?
Kaynak kod hırsızlığı (intihali), kaynak kod dosyalarının veya kaynak kodların bir bölümünün eser sahibi konumundaki kod sahibinin rızası olmaksızın kısmen ya da tamamen kopyalanması veya değiştirilmesi ve başka bir yazılım/program üretmek amacıyla kullanılması anlamına gelmektedir. Tersine mühendislik işlemleriyle veya başka herhangi bir metotla kaynak kodun kendisinin veya temsili suretinin elde edilmesi ve koddan faydalanarak yeni bir yazılım/program üretilmesi de intihal kapsamına girmektedir. İntihal edilen kodların farklı bir programlama diline çevrilerek kullanılması, intihalin varlığına engel teşkil etmeyecektir. Kaynak kodların yukarıda bahsedilen şekilde intihal edilmesi, eser sahibinin hukuk düzeni tarafından korunan, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda (“FSEK”) düzenlenen mali ve manevi haklarının ihlal edilmesi anlamına gelecek, intihali gerçekleştiren kişilerin hukuki ve cezai sorumlulukları doğacaktır.
Yazılım/programların kaynak kodlarının intihalinin tespit edilebilmesi için bilirkişi eliyle yapılacak teknik incelemeyle biririne benzer kaynak kodların karşılaştırılması gerekmektedir. Hemen ifade edelim ki; kaynak kodlar arasında mevcut her benzerliğin intihal olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. Benzerliğin programın mantığını, fonksiyonunu ve işleyişini de kapsaması gerekmektedir.
Kaynak kod intihali, uygulamada en sık “kod klonlama” metoduyla gerçekleşmektedir. Bir kaynak kodun tamamen ya da kısmen kopyalanması suretiyle elde edilen klon kodların başka bir yazılım/programın üretiminde kullanılması intihale sebebiyet vermektedir.
Kaynak Kod Sahibinin Kaynak Kod Hırsızlığına Karşı Hakları Nelerdir?
Yalnız bilgisayar programları açısından değil, fikir ve sanat eseri kapsamına giren her türlü eser (müzik, edebiyat, resim vb.) açısından işlenebilecek her türlü intihal eylemine karşı yasalar, eser sahibinin haklarını koruma altına almıştır. Dolayısıyla, intihal fiilinin mağduru olan eser sahiplerinin her türlü ceza, tazminat, tespit ve eda davası açabilmesi; bilirkişi marifetiyle intihalin varlığının tespiti için keşif ve intihal eyleminde kullanılan makine, malzeme ve teçhizata el konulmasını mahkemeden talep edebilmesi mümkündür.
İntihal eyleminden kaynaklanan davalarda Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi ile Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesi (cezai sorumluluk söz konusuysa) görevlidir.
1. Eser Sahipliğinin Tespiti Davası
Kaynak kodun asıl sahibinin kim olduğu konusunda ihtilaf yaşanıyorsa ve kaynak kod üzerinde hak sahipliği iddia eden birden fazla kişi varsa, eser sahibi olduğunu iddia eden taraf mahkemeden kodun kendisine ait olduğunun tespit edilmesini talep edebilecektir.
2. Tecavüzün Ref’i Davası
Tecavüzün ref’i, tecavüzün kaldırılması anlamına gelmektedir. Kaynak kod sahibinin bu davayı açabilmesi için tecavüzün (intihal) devam ediyor olması gerekmektedir. Örneğin; intihal edilen kodların kullanılması suretiyle üretilen yazılım/programın özel gerçek ya da tüzel kişilerce kullanımının devam etmesi ya da kamuya arzının sürüyor olması veya bu kodların sahibinin rızası olmaksızın basılı eserlerde (kitap, dergi vb.) yayınlanması tecavüzün devam ediyor olması anlamına gelmektedir. Tecavüzün ref’i davası, mevcut ve devam etmekte olan tecavüzün ve ortaya çıkan sonuçlarının ortadan kaldırılmasını amaçlamaktadır. Mahkeme, davanın kabulü halinde tecavüzün kaldırılmasına ilişkin her türlü tedbiri alacaktır.
Tecavüzün ref’i davasının kabul edilebilmesi için intihal eylemini gerçekleştirenlerin kusuru aranmamaktadır. Bir başka deyişle, intihali gerçekleştiren kişilerin bir kusuru olmasa da, yalnızca intihalin varlığı tecavüzün tüm sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar verilebilmesi için yeterli olacaktır. Söz konusu tecavüzden kod sahibinin maddi veya manevi bir zararı doğmuşsa, mahkemeden bu zararının giderilmesini isteme hakkı da saklıdır. Ancak bu halde, tazminatın miktarı intihali gerçekleştirenin kusuruyla orantılı olacaktır. Kanun eser sahibine (kod sahibi) intihali gerçekleştirenlerden, söz konusu kodların bir sözleşmeye konu edilmesi durumundaki kullanımının parasal karşılığının 3 katına kadar tazminat talep etme hakkını vermektedir.
3. Tecavüzün Men’i Davası
Tecavüzün men’i, tecavüzün önlenmesi anlamına gelmektedir. Kaynak kod sahibi, herhangi bir tecavüz tehlikesinin (daha önce gerçekleşmiş tecavüzün tekrarlama tehlikesi dahil) varlığı halinde bu tecavüz tehlikesinin ortadan kaldırılması için tecavüzün men’i davasını açabilecektir. Tecavüzün ref’i davasında halihazırda işlenmiş olunan tecavüz eyleminin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması amaçlanırken, tecavüzün men’i davasında tecavüz tehlikesinin ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır.
4. Tazminat Davaları
İntihal eylemiyle birlikte FSEK’ten doğan mali veya manevi hakları ihlal edilen kaynak kod sahipleri maddi veya manevi tazminat davası açabilecektir. Manevi tazminat davası açılması durumunda, manevi tazminata hükmedilebilmesi için intihali gerçekleştirenin kusuru aranmamaktadır.
Eser sahibinin, intihal eylemiyle birlikte mali hakları zedelenmişse, maddi tazminat davası açabilmesi de mümkündür. Maddi tazminatın miktarı, manevi tazminattan farklı olarak, intihali gerçekleştirenin kusuruyla orantılı olacaktır.
5. Ceza Davaları
Kanun koyucu, intihal gerçekleştirmek suretiyle başkasına ait kaynak kodları kendisine ait gibi gösteren kişilere 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası verilebileceğini öngörmüştür. İntihal, diğer şartları da sağlıyorsa aynı zamanda TCK’nın 525. maddesinde düzenlenen “verilerin hukuka aykırı olarak elde edilmesi” suçuna da vücut verebilecektir.
6. Diğer haklar
İntihal eyleminin mağduru olan kaynak kod sahipleri, yukarıda açıklanan davaları açabilmekle birlikte, aynı zamanda intihali gerçekleştirenlere karşı ihtiyati tedbir kararı aldırabilecek, mahkeme ilamının ilanını isteyebilecek ve intihal eyleminde kullanılan makine, teçhizat vb. eşyanın imhasını talep edebilecektir.
Konunun Açık Kaynak Kodlu Yazılımlar Açısından Değerlendirilmesi
Açık kaynak kodlu yazılımlarda kaynak kodun geliştiriciler tarafından kullanımının serbest olması, bu kodlar üzerinden istenen şekilde istifade edilebileceği anlamına gelmemektedir. Açık kaynak kodlar kullanılırken, ilgili lisans şartlarına dikkat etmek oldukça önemlidir. Bu bağlamda açık kaynak kod kullanımı durumunda da intihal eyleminin işlenebilmesi mümkündür. Bu durumda intihalin varlığı, ilgili lisans şartlarının değerlendirilmesi suretiyle tespit edilebilecektir. Açık kaynak kodlu yazılımlara ve lisans şartlarına ilişkin yazılarımız için;
Açık Kaynak Kodlu Yazılım Lisansları,
iletisim: [email protected]
