Av. Yasemin ÇORAK & Av. Sevcen CAN
Asıl işveren-alt işveren ilişkisi, İş Kanunu’nun 2. maddesinin 6. fıkrasında yer verilen tanım uyarınca, bir işverenin işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde bir başkasına iş vermesi suretiyle kurulabilmektedir. Bir başka deyişle, asıl işveren-alt işveren ilişkisi ya yardımcı işlerin ya da asıl işin bir bölümünün bir başka işverene devredilmesi suretiyle kurulabilmektedir.
Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin asıl işin bir bölümünün devredilmesi yoluyla kurulması durumunda, asıl işin devredilen bölümünün işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler olması gerekmektedir. Bu husus, Alt İşverenlik Yönetmeliği (“Yönetmelik”) madde 4/1-b’de de “asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen iş işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmalıdır” hükmüyle düzenlenmiştir. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olmadığı sürece asıl işin bölünerek alt işverene devredilmesi mümkün değildir. Nitekim, İş Kanunu madde 2/7’de “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez” denilmekte, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl işin bir bölümünde uzmanlık gerektirmeyen işlerin alt işverene verilmesi Yönetmeliğin 3. maddesinde muvazaa olarak tanımlanmaktadır.
Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulması bakımından asıl işin yapılması tamamen alt işverene bırakılamaz. Aksi durumda asıl işveren-alt işveren ilişkisi değil bir eser sözleşmesi veya anahtar teslimi iş söz konusu olur.
Asıl iş kavramı, Yönetmeliğin tanımlar başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasında “mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan iş” olarak tanımlanmaktadır. Tanımdan hareketle, işyerinin kuruluş amacı ve faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet üretiminin, işyerinin asıl işi olduğu söylenebilir.
Bir başka işverene devredilen işin asıl iş mi yardımcı iş mi olduğu ve asıl işin bir bölümünün mü yoksa tamamının mı bir başka işverene devredildiği ile asıl işin devredilen bölümünün işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olup olmadığının tespiti, hukuki nitelendirme bakımından önemlidir. Asıl işin tespit edilmesinde doktrinde ve uygulamada ele alınan birtakım kriterler söz konusudur. Bu kriterlerden bir sonraki yazımızda bahsedeceğiz.
Hukuk Desteği