Drone’lar (Bkz. Drone Nedir? başlıklı yazımız) için özel bir düzenleme henüz oluşturulmuş olmasa bile, gerçekleşmesi muhtemel bazı uyuşmazlıkları hukukun genel ilkelerine göre çözebilmek mümkündür.
Drone’ları özel mülkiyete konu bir bina ya da arazi üzerinde kullanmak özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesine yol açabilir. Özel mülkiyet içerisinde kullanılmasa dahi herhangi bir şekilde hernagi bir amaçla kişilerin rızası olmaksızın görüntülerinin alınması mahremiyeti ihlal anlamında hukuka aykırılık yaratacaktır. Ayrıca özel hukuk anlamında hukuka aykırı bir durum oluşturmasının yanı sıra suç da teşkil edecektir.
Drone’ların mala ve cana zarar verme boyutu da irdelenmesi gereken bir husustur zira; yeterli tecrübeye sahip olmayan kimseler; hava muhalefetlerini hesaba katmaksızın ve kalabalık yerlerde güvenlik kurallarına uymaksızın drone’lar üzerindeki kontrollerini kaybedip ölümlere, yaralamalara ya da mala zarar verme gibi suçlara sebep olabilirler. Bu nevi hukuki olaylarda drone malikleri ya da zilyedleri cezaen yaptırıma tabi tutulmakla birlikte tazminat ödemek zorunda da kalabilirler.
Genel hukuki yorumlama açıkladığımız şekilde olmakla birlikte önümüzdeki günlerde birtakım özel düzenlemelerin de yürürlük kazanması beklenmektedir. Konu hakkında Türkiye’de yayınlanan taslak talimat sayesinde yasal prosedüre giren ve sivil havacılık kurallarına bağlanan drone’lar, model uçaklar gibi belli kurallar çerçevesinde kullanılacaktır. Özellikle uçuşa yasak bölgeler konusunun üzerinde durulan Yönetmelik’te uçuşa elverişlilik/özel uçuş izni belgesi ve bakım/onarım gereklilikleri, sigorta başlığı da dikkat çekmektedir. Hukuki yükümlülüklerle drone sahip ve kullanıcılarının sorumluluk alanları net bir şekilde belirlenecektir.
Taslak halindeki İnsansız Hava Aracı Sistemlerinin Tescil, Operasyon, Seyrüsefer, Bakım ve Uçuşa Elverişlilik Usul ve Esaslarına İlişkin Talimat’ındaki insansız hava uçakları (“İHA”)-ki İHA0, İHA1, İHA2, İHA3 şeklinde sınıflara ayrılmışlardır- pilotlarının sorumluluklarının genişletilmesi açısından önem arz eden kısımları değerli okuyucularımızla aşağıda paylaşmak isteriz:
Madde 8 “ ……b) İHA ve sistemlerinin belirtilen teknik özelliklere, ekipmanlara ve sistem bileşenlerine çalışır halde sahip olduğu, bakımlarının uygun şekilde yerine getirildiği hususunda İHA pilotu tarafından Emniyet Beyanı yayınlanır ve bu beyan her yıl yenilenir. (Bakınız “Ek-2: İnsansız Hava Aracı Emniyet Beyanı)…….İzin verilen frekansın kullanılması, her türlü girişime karşı gerekli tedbirlerin alınması İHA pilotu sorumluluğundadır….. (Bakınız “Ek-2: İnsansız Hava Aracı Emniyet Beyanı”) (3) İHA2 sınıfındaki İHA’lar için güvenli ve emniyetli operasyon yapma kabiliyeti, İHA1 sınıfı için uygulanan kurallar ile birlikte aşağıda belirtilen dokümanlara göre değerlendirilerek 3 yıl süreli Özel Uçuş İzni Belgesi düzenlenir…….. (4) İHA3 sınıfındaki İHA’lar için SHGM tarafından bu talimattaki hükümler dikkate alınarak Uçuşa Elverişlilik Sertifikası düzenlenir ve her 3 yılda bir yenilenir…….”
Madde 9: (1) İHA0 sınıfındaki İHA’ların ve ilişkili sistemlerin bakım ve onarımlarının, üreticilerin yayımladığı el kitaplarına göre yapılmasından İHA pilotu sorumludur….. a) Bakım ve onarımla ilgili eğitimleri üreticiden veya yetkili temsilcisinden ya da bakım eğitim kuruluşlarından tamamlayarak sertifikalandırılan kişiler tarafından söz konusu İHA ve sistemlerinin bakım ve onarımları yapılır……c) Bakım ve onarım faaliyetleri kapsamında yapılan iş ve işlemler İHA işleticisi/sahibi/pilotu tarafından kayıt altına alınmalı ve 3 (üç) yıl boyunca saklanmalıdır…..Yenilenen parça veya teçhizatın satın alma evrakları İHA pilotu tarafından 3 (üç) yıl boyunca saklanmalıdır………c)Ömürlü parçalar takip edilerek zamanında değiştirilir…….bakım kuruluşu ve İHA pilotu tarafından en az 3 (üç) yıl saklanmalıdır.”
Madde 10: “ (1) İHA ve sistemlerinin işleticileri/sahipleri Türk Hava Sahasında Uçuş Yapan Türk ve Yabancı Sivil Hava Araçlarının Yaptırması Gereken Üçüncü Şahıs Mali Mesuliyet Sigortası Yönetmeliğine göre sigorta yaptırmak zorundadır ve sigortasız uçuş yapılması yasaktır.”
Madde 15: “(1) İHA ve sistemlerinin pilotu uçuşun güvenli yürütülmesinden sorumludur.”
Madde 18: “(1) Aşağıda yer alan bölgelerde Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden izin alınmadan herhangi bir sınıftaki İHA ile uçuş yapılması yasaktır…..”
Madde 20: “(1) Uçuşlar esnasında, diğer hava araçları ile ayırmayı sağlamak ve çarpışmayı önlemek İHA pilotunun sorumluluğundadır…”
Hukuk Desteği