Evliliğin iptali yapılmış olan bir evliliğin mahkeme kararı ile iptal edilmesi ve geçersiz hale getirilmesidir. Evliliğin iptali her ne kadar Aile Hukuku’na giren terimlerden biri olsa da boşanma davasından tamamen farklıdır. Boşanma davası; hukuken geçerli bir evliliğin kanundaki şartların gerçekleşmesi veya tarafların ortak iradelerinin oluşması halinde evliliğin mahkeme kararıyla sona erdirilmesidir. Evliliğin iptali davasında ise boşanma davasının aksine evlilik sözleşmesi usulüne uygun yapılmamıştır ve bu yüzden evlilik baştan itibaren zaten geçersizdir.
Türk Medeni Kanunu’nda (“TMK”) evliliğin iptal sebepleri 2 kategoriye ayrılmış olup bunlardan ilki mutlak, diğeri ise nisbi butlan (geçersizlik) sebepleridir. Belirtmek gerekir ki evliliğin iptali için TMK’da yer verilen sebeplerden birisinin olmaması durumunda açılacak olan evliliğin iptali davası mahkeme tarafından reddedilecektir. Evliliğin mutlak butlanla geçersiz olma sebeplerine TMK’nın 145. maddesinde yer verilmiştir.
Madde 145-“Aşağıdaki hâllerde evlenme mutlak butlanla batıldır: 1. Eşlerden birinin evlenme sırasında evli bulunması, 2. Eşlerden birinin evlenme sırasında sürekli bir sebeple ayırt etme gücünden yoksun bulunması, 3. Eşlerden birinde evlenmeye engel olacak derecede akıl hastalığı bulunması, 4. Eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması.”
Diğer bir geçersizlik sebebi olan nisbi butlana ise TMK’nın 148-151. maddelerinde yer verilmiştir.
Ayırt Etme Gücünden Yoksunluk (TMK madde 148)
Yanılma (TMK madde 149)
Aldatma (TMK madde 150)
Korkutma (TMK madde 151)
Evliliğin iptali davası mutlak butlan sebeplerinin var olması durumunda Cumhuriyet Savcısı, eşler ve ilgililer; nisbi butlan nedenlerinin bulunması durumunda ise sadece eşler ve bazı durumlarda yasal temsilciler tarafından açılabilir.
TMK, mutlak butlan sebeplerinin var olması durumunda evliliğin iptali davası açılabilmesi için herhangi bir hak düşürücü süre öngörmemiştir. Diğer bir tabirle evliliğin her aşamasında iptal davası açabilmek mümkündür. Diğer taraftan nisbi butlan sebeplerine dayanılarak iptal davası açma hakkı, iptal sebebinin öğrenildiği veya korkunun etkisinin ortadan kalktığı tarihten başlayarak altı ay ve en geç evlenmenin üzerinden beş yıl geçmekle düşer.
Evliliğin iptali davası Aile Mahkemeleri’nde açılmaktadır. Aile Mahkemeleri’nin bulunmadığı yerlerde Asliye Hukuk Mahkemeleri’nde de iptal davası açılabilir. Yetkili mahkeme ise eşlerin birlikte ikamet ettikleri yerde bulunan mahkemelerdir.
İlgili Yargıtay kararından örnek vermek gerekirse; “… A. ve B’nin evlenmelerine engel derecede akrabalıkları bulunduğundan bahisle evliliğin iptali istenmiş, davalılar ise aslında dayı yeğen olmadıklarını, nüfus kayıtlarının gerçeğe aykırı tutulduğunu ileri sürmüşler ve … Aile Mahkemesi’nin 2014/118 esasında nüfus kayıtlarının düzeltilmesi için dava açtıklarını belirtmişlerdir. Açılan davanın reddine karar verilmiş bulunduğunu, ancak kararın taraflara tebliğe çıkartılmadığından henüz kesinleşmediği anlaşılmaktadır. Mahkemece, kayıt düzeltme dosyasının kesinleşmesinin beklenerek hasıl olacak sonucuna göre karar vermek gerekirken, yazılı şekilde evliliğin iptaline karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir. (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi- Karar : 2016/3461)”
Hukuk Desteği
Program harika. Kaynak zenginliği muazzam. İşimi çok kolaylaştırdı. Tavsiye ederim.