Bilgisayarların günümüzde ticaret, ekonomi, üretim, eğitim vb. birçok alanda yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmasıyla, bu alanın hukuki zeminde düzenlenmesi de bir ihtiyaç haline gelmiştir. Bilgisayar ve bilişim teknolojilerine ilişkin olarak hukukun birçok alanında düzenlemeler yapılmış, yapılmaya da devam edilmektedir. Fikri mülkiyet hukuku da bilgisayar porgramalarına ilişkin olarak geniş düzenlemeler yapılan alanlardan birisidir.
Bilgisayar programı kavramı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda (“FSEK) “…bir bilgisayar sisteminin özel bir işlem veya görev yapmasını sağlayacak bir şekilde düzene konulmuş bilgisayar emir dizgesini ve bu emir dizgesinin oluşum ve gelişimini sağlayacak hazırlık çalışmalarını ifade eder…” şeklinde tanımlanmış ve “…her biçim altında ifade edilen bilgisayar programları ve bir sonraki aşamada program sonucu doğurması koşuluyla bunların hazırlık tasarımları…” ilim ve edebiyat eserleri arasında sayılmıştır.
Bilgisayar programları fikri bir çaba sonucu, bir işaret ve programlama dili ürünü olarak meydana getirilmektedir. Bu şekilde meydana getirilen programların izinsiz şekilde kopya edilip sunulması, bu kopyaların kullanıcılar tarafından bedelsiz olarak kullanılması veya program üreticisinin rakiplerince benzer işlevlere sahip yeni programlar üretilmesi amacıyla incelenmesi gibi durumlar, program üreticisinin ekonomik anlamda menfaatlerini zedeleyebileceği için programların hukuki zeminde korunması bir gereklilik halini almış ve bu amaca hizmet edecek düzenlemeler FSEK kapsamında hayata geçirilmiştir. Bu düzenlemelerle bilgisayar programına ilişkin hazırlık tasarımları (tarifler, akış şemaları, veri tabanlarının tanımlamaları vb.), program akışı ve kodları koruma altına alınıp, programa ait algoritmalar ve kullanıcı arayüzleri koruma kapsamı dışında bırakılmıştır.
Bir bilgisayar programının FSEK kapsamında korunması için Kanun’da sayılan ve eser özelliği taşıyan ürünlerden olması ve sahibinin hususiyetini taşıması zorunludur. Bu şartlar sağlandığı müddetçe, FSEK kapsamında sağlanan koruma, hak sahibine, herkese karşı ileri sürebileceği inhisari haklar sağlamaktır. Bu tarz bir korumadan yararlanabilmek için ise tescil veya benzeri bir şekil şartı söz konusu olmamaktadır.
FSEK kapsamında, bilgisayar programlarının eser sahiplerine sağlanan fikri haklara ilişkin yazımız için (Bkz…)
Hukuk Desteği