Daha önceki yazılarımızda çeşitli durumlarda hükmedilen manevi tazminatlara değinmiştik. (Lütfen Bkz.) Bu yazımızdaysa, manevi tazminatın amacını detaylı bir şekilde ele alacağız.
Kısaca tekrar etmek gerekirse; kişinin manevi değerlerinin zarar gördüğü durumlarda, zarar veren kişinin ödemesine hükmedilen tazminat türü, manevi tazminat olarak nitelendirilmektedir. Hem uygulamada hem de öğretide, manevi tazminatı tanımlarken yer verdiğimiz manevi zarar kavramı ve bu yazımızda açıklayacağımız manevi tazminatın amacı tartışmalı olsa da kişiliğe müdahale sonucu duyulan elem ve ızdırap, manevi zarar olarak kabul edilmektedir.
Bazı taraflarca manevi tazminatın, maddi tazminat gibi gerçek bir giderim niteliğine sahip olmadığı, hükmedilen manevi tazminat sonucu verilecek paranın esasen maddi bir kaybı gidermekten ziyade zarar görenin manen acısını azaltmayı hedeflediği savunulsa da bu görüşün karışı taraflarınca, manevi tazminatın kişisel değerlerde meydana gelen eksikliğin maddi olarak telafi edilmesini ve gerçek bir zararın giderilmesini amaçlandığı iddia edilmektedir. Ayrıca kural olarak Türk Hukuk sisteminde kabul görmese de bazı yazarlarca, manevi tazminatın cezalandırma amacı barındırdığı ileri sürülmektedir.
Manevi tazminatın amacı hakkında yukarıda değinilen görüşler bir yana, kabul edilen esas görüş; manevi tazminatın amacını, kişiliğe yapılan hukuka aykırı müdahale sonucu duyulan elem ve ızdırabın giderilmesi olarak gören klasik görüştür.
Uygulamada kabul edilen manevi tazminatın hükmedilme amacının daha net görülebilmesi adına, Yargıtay’ın ilgili kararlarını alıntılamaktayız;
Yargıtay 3. HD., 9.11.2021 T., 2021/6015 E., 2021/11093 K.; “…6098 sayılı TBK’nın 56 ncı maddesi gereğince; hâkim, ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verebilir; hakimin taktir edeceği tazminatın miktarı, olayın özel durumu göz önünde tutularak adalete uygun olmalıdır. Takdir edilecek bu tutar, zarara uğrayanda manevi huzuru sağlayacak tazminata benzer bir işlevi (fonksiyonu) olan özgün bir nitelik taşır. Manevi tazminatın amacı mağduru cezalandırmak veya onu muzayaka haline düşürmek olmayıp, mağdurun acısını bir nebze olsun gidermek ve onu ruhen tatmin etmektir. O halde bu tazminatın sınırı onun amacına göre belirlenmelidir. Takdir edilecek tutar, var olan durumda elde edilmek istenilen tatmin duygusunun etkisine ulaşmak için gerekli olan kadar olmalıdır…”
Yargıtay 2. HD., 16.6.2021 T., 2021/3683 E., 2021/4940 K.; “…Boşanmada manevi tazminatın amacı, boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan tarafın, bozulan ruhsal dengesini telafi etmek, manevi değerlerindeki eksilmeyi karşılamaktır. Onun için, kişilik haklarını ihlal eden fiille, tazminat miktarı arasında makul bir oranın bulunması gerekir. Bir tarafın zenginleşmesine yol açacak sonuçlar doğurur miktarda manevi tazminat takdiri, müesseseyi amacından saptırır…”
Yargıtay 17. HD., 10.10.2019 T., 2016/19172 E., 2019/9211 K.; “…Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 01.03.2006 tarih ve 2006/2-14 E, 2006/26 K. sayılı kararında ifade edildiği üzere, manevi tazminatın amacı, zarar görenin kişilik değerlerinde ve bedensel bütünlüğünün iradesi dışında ihlali hallerinde meydana gelen eksilmenin (manevi zararın) giderilmesi, tazmin ve telafi edilmesidir…”
Hukuk Desteği