Ticari temsilcinin kim olduğu, hukuki niteliği ve nasıl görevlendirileceğini (Bkz.ilgili yazımız…) ve ticari temsilcinin yetkisinin kapsamını daha önceki yazılarımızda (Bkz.İlgili yazımız…) değerlendirmiştik. Bu yazımızda ise ticari temsilcinin yetkisini sona erdiren halleri açıklamaya çalışacağız.
Ticari temsil yetkisinin sona ermesi Türk Borçlar Kanunu’nun 554. maddesinde düzenlenmiştir: “İşletme sahibi, ticari temsilcilerin, ticari vekillerin ve diğer tacir yardımcılarının yetkilerini, aralarındaki hizmet, vekâlet, ortaklık ve benzeri sözleşmelerden doğan hakları saklı kalmak koşuluyla, her zaman geri alabilir. İşletme sahibinin fiil ehliyetini kaybetmesi veya ölümü, ticari temsilcilerin, ticari vekillerin ve diğer tacir yardımcılarının yetkisini sona erdirmez.”
Madde metninde, ticari temsil yetkisini sona erdiren hallerden biri olarak geri alma düzenlenmiştir. Geri alma; aradaki hizmet, vekalet, ortaklık ve sair sözleşmelerden doğan haklar dışındaki tüm yetkileri geri alarak aradaki ticari temsil ilişkisini sona erdiren hallerden biridir. Ticari temsil ilişkisinde güven çok büyük önem arz ettiğinden, güven ilişkisinin sarsılmasıyla birlikte işletme sahibine, kolayca verilen yetkilerin geri alınması hakkı tanınmıştır. Geri alma tek taraflı irade beyanıyla gerçekleşebileceği gibi şekli bir düzenlemeye tabi de değildir. Geriye alma ileriye dönük sonuç doğuracağından geri almadan önceki işlemler geçerliliğini korur.
Madde metninde değinilmemekle birlikte sona erdiren hallerden biri olarak ticari temsilcinin istifasını kabul etmek doğru olacaktır. İstifa, geri almaya benzer bir şekilde tek taraflı bir irade beyanıyla gerçekleşir ancak bu sefer beyanda bulunan taraf ticari temsilcidir. İstifa da, geri alma gibi ileriye dönük sonuç doğurur, bu nedenle istifadan önce gerçekleştirilen işlemler geçerliliğini korur.
İşletme sahibinin ölümü veya ehliyetini yitirmesi temsil ilişkisini sona erdirmez ancak ticari temsilcinin ölümü, ehliyetini yitirmesi gibi haller temsil ilişkisini sona erdirir. Bununla birlikte ticari işletmenin devri halinde de ticari temsilcinin görevinin sona erdiğini söylememiz isabetli oalcaktır. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi ticari temsilcilik güvene dayanan bir ilişki olduğundan, işletmenin devrinde devralan kişi, ticari temsilciye aynı şekilde güven duymayabilir. Ticari işletme kapatılır veya esnaf işletmesine dönüşürse, yine ticari temsilcilik ilişkisinin sona erdiğini ifade etmek doğru olacaktır.
Hukuk Desteği
iletisim: [email protected]
