İHTİYATİ TEDBİR

İhtiyati tedbir; hukuki ihtilaf konusu üzerinde bir tür hukuki korumadır. Uygulanabilmesi için tedbir konulan şeyin mevcut durumundan meydana gelecek değişikliğin hak sahibinin hakkına ulaşmasını önemli ölçüde zorlaştıracak, imkansız kılacak veya gecikme ile birlikte onarılamaz zararlar bırakacak olması aranır. Bu sebeple ihtilaf konusu, hukuken bir koruma altına alınır ve mevcut durumunda değişiklik yapılmasına izin verilmez.

İhtiyatı tedbir ihtilaf konusu üzerinde tasarruf hakkını sınırlandıran bir korumadır. Bu korumanın sağlanabilmesi için tedbir talep edenin iddia ettiği hakkının zayii riskine dair güçlü emarelere dayanması gerekir. İhtiyatı tedbir talep etmenin şartları Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda gösterilmiştir.

İhtiyati tedbir talebi, eğer dava açılmış ise davanın görüldüğü mahkemeye, açılmamış ise dava konusu hakkında görevli ve yetkili mahkemeye yöneltilmelidir. Talep eden asil veya vekili, talep dilekçesinde ihtiyati tedbiri gerektiren hal ve koşullar ile tedbir türünü ayrıntıları ile açıklamalıdır. Bu açıklamalar tedbir talep edenin hem tedbir açısından hem de davanın esası açısından haklılığını yaklaşık olarak ispat etmelidir. Bahse konu hukuki koruma kişilerin anayasada tanımlanmış mülkiyet hakkına tasarruf engeli getirebilmektedir. Bu sebeple hükmedilmesinin koşulları ağırdır. Talep edenin haklarının derhâl korunmasında zorunluluk bulunan hâllerde hakim karşı tarafı dinlemeden karar verebilir.

Mahkeme tedbire konu olan mal veya hak üzerinde her türlü koruma sağlayabilir. Bu koruma somut durumun ihtiyacına göre belirlenecektir. Muhafaza altına alınması, yeddiemine tevdii, bir şeyin yapılması veya yapılmaması, sakıncayı ortadan kaldıracak ve zararı engelleyecek her türlü tedbire karar verilebilir.

Yeterli koşulların bulunmaması halinde ihtiyatı tedbir talebi reddedilebilir de. Bir üst mahkemede talebin reddine itiraz edilebilir. Üst mahkemenin vermiş olduğu karar kesindir.

İhtiyati tedbirde hakim tedbir talep edenin teminat göstermesini isteyebilir. Bu teminat tedbir talep edenin haksız çıkması durumunda karşı tarafın veya üçüncü kişilerin muhtemel uğrayacağı zararları gidermek içindir. Ancak talep, resmi bir belgeye veya kesin delile dayanıyorsa hakim teminat gösterilmesini istemeyebilir.

İhtiyati tedbir kararının uygulanması, kararın verildiği tarihten itibaren bir hafta içerisinde yetkili ve görevli icra dairesinden talep edilir. Eğer bu süre geçirilirse tedbir kararı kendiliğinden kalkar.

Karşı taraf dinlenmeden verilmiş olunan kararlara itiraz edilebilir. Ancak sadece itiraz edilmesi kararın icrasını durdurmaz. Aksi yönde karar verilirse tedbir kararı icra edilemez. İtiraz karar uygulanırken karşı tarafın hazır olması halinde bir hafta içerisinde, hazır bulunmuyor ise tedbir kararının veya tutanağının kendisine tebliğinden bir hafta içerisinde yapılır. Yine bu itiraz hakkında verilen karara karşı da kanun yoluna başvurma hakkı vardır. Bu başvuru sonucu karar artık kesin olarak verilir. Kanun yoluna başvurulmuş olması kararın icrasına engel olmaz.

Aleyhinde tedbir kararı verilen kişi veya kurumlar mahkemece tespit edilen uygun bir miktarı teminat olarak gösterirse tedbir kararı kaldırılabilir veya türü değiştirilebilir. Durum ve koşulların değişmesi ile birlikte talep üzerine teminat aranmadan da tedbir kaldırılabilir veya türü değiştirilebilir.

    Hukuk Desteği