İştirak Nafakası Nedir?
İştirak nafakası, velayet hakkı kendisine bırakılmayan eşin, velayet hakkına sahip eşe, müşterek çocuğun bakım, sağlık, eğitim vb. giderlerinin karşılanması adına mali gücü oranında sağladığı katkı olarak tanımlanabilir. Bu husus, Türk Medeni Kanunu’nun (“Kanun” ya da “TMK”) 182. maddesinde “…Velayetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişisel ilişkisinin düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlâk bakımından yararları esas tutulur. Bu eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır…” hükmüyle düzenlenmiştir.
İştirak Nafakasını Kimler Talep Edebilir?
Kanun’un 329. maddesi uyarınca, iştirak nafakasını; çocuğa fiilen bakan anne veya baba, çocuğa atanan kayyım, çocuğun vasisi veya ayırt etme gücüne sahipse çocuğun kendisi talep edebilecektir. Bununla birlikte, iştirak nafakasına hükmedilebilmesi için talep şart değildir. Taraflar talepte bulunmasa dahi hakim iştirak nafakasına re’sen hükmedebilmektedir.
İştirak Nafakası Ne Zaman Talep Edilebilir?
İştirak nafakası boşanma, ayrılık veya evliliğin butlanı davası sırasında talep edilebileceği gibi; boşanma, ayrılık veya evliliğin butlanına karar verilmesinden sonra da ayrıca dava açılarak talep edilebilmektedir.
İştirak Nafakası Davası Hangi Mahkemede Açılır?
İştirak nafakası davasında görevli ve yetkili mahkeme nafaka alacaklısının yerleşim yerinde bulunan Aile Mahkemesidir. Nafaka alacaklısının yerleşim yerinde görevli Aile Mahkemesi bulunmuyorsa, dava Aile Mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemesinde açılmalıdır.
İştirak Nafakasına Hükmedilebilmesi İçin Tarafların Boşanmış Olması Zorunlu Mudur?
Müşterek çocuk için nafakaya hükmedilebilmesi için boşanmanın gerçekleşmesi zorunlu değildir. Boşanma, ayrılık veya evliliğin butlanı davası devam ederken mahkeme müşterek çocuk açısından tedbir nafakası ödenmesine karar verebilmektedir. Tedbir nafakası boşanma, ayrılık veya evliliğin butlanı kararının verilmesiyle birlikte iştirak nafakası adını alır.
İştirak Nafakasının Miktarı Neye Göre Hesaplanır?
İştirak nafakasının miktarı, eşler arasında bir anlaşma mevcut değilse hakim tarafından tayin edilmektedir. Hakim, iştirak nafakasının miktarını belirlerken çocuğun ihtiyaçları, anne ve babanın ekonomik ve sosyal şartları ile çocuğun gelirlerini göz önünde bulunduracaktır. Bu husus, Kanun’un 330. maddesinde “Nafaka miktarı, çocuğun ihtiyaçları ile ana ve babanın hayat koşulları ve ödeme güçleri dikkate alınarak belirlenir. Nafaka miktarının belirlenmesinde çocuğun gelirleri de göz önünde bulundurulur.” denmek suretiyle de düzenlenmiştir.
Hangi Giderler İştirak Nafakasına Konu Edilebilir?
Müşterek çocuğun eğitim, sağlık, genel bakım, yiyecek, giyecek, barınma, sosyal ve kültürel gelişimine ilişkin giderler iştirak nafakasının konusunu oluşturmaktadır.
İştirak Nafakası Ne Zaman Sona Erer?
İştirak nafakası aşağıdaki durumlarda sona ermektedir:
- Çocuğun 18 yaşını doldurması,
- Çocuğun mahkeme kararıyla ergin kılınması,
- Nafaka borçlusunun ölmesi,
- Çocuğun evlenmesi
TMK’nın 328. maddesi uyarınca “Ana ve babanın bakım borcu, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere, eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdürler.” çocuk 18 yaşını doldurduğu halde eğitimi devam ediyorsa, iştirak nafakası sona ermemektedir.
İştirak Nafakasının Artırılması, Azaltılması veya Kaldırılması Mümkün Müdür?
İştirak nafakasına hükmedildikten sonra aşağıda sayılan şartların değişmesi durumunda nafaka borçlusunun nafakanın azaltılması ya da kaldırılması yönünde, nafaka alacaklısının ise nafakanın artırılması yönünde dava açması mümkündür.
- Nafaka borçlusunun veya velayeti kendisinde bulunan eşin mali gücünün değişmesi (örneğin; nafaka borçlusunun işsiz kalması),
- Çocuğun gelirlerinin artması ya da azalması (örneğin; çocuğa kira geliri getiren bir taşınmaz miras kalması),
- Nafaka borçlusunun bakmakla yükümlü olduğu kişi sayısının değişmesi (örneğin; nafaka borçlusunun yeniden evlenerek çocuk sahibi olması),
- Çocuğun ihtiyaçlarının değişmesi (örneğin; çocuğun okula başlamasıyla birlikte masraflarının artması)
- Ekonomik koşulların değişmesi (örneğin; enflasyon nedeniyle paranın alım gücünün düşmesi)
Nafakanın artırılması davasına ilişkin yazımız için; (Lütfen bkz…)
Nafakanın kaldırılması davasına ilişkin yazımız için; (Lütfen bkz…)
İştirak Nafakası Ödenmediğinde Ne Yapılabilir?
İştirak nafakasının ödenmemesi halinde ilamlı icra yoluyla takip başlatılabilmekte, diğer şartların da mevcut olması durumunda İcra ve İflas Kanunu’nun 344. maddesinde düzenlenen “nafaka borcunu ödememe suçu” oluşabilmektedir.
Nafaka Borçlusunun Müşterek Çocuk İçin Sarf Ettiği Harcamalar Nafakadan Mahsup Edilebilir Mi?
Yargı içtihatları uyarınca, nafaka borçlusunun müşterek çocuk için sarf ettiği, nafakanın konusunu oluşturan eğitim, kırtasiye, giyecek, yiyecek vb. gider kalemleri nafakadan mahsup edilememektedir.
Hukuk Desteği