Çek bankaya hitaben yazılmış bir kıymetli evraktır. Düzenlenmesi itibariyle çekte vade değil, ibraz süresi vardır (Bakınız Çekte İbraz Süresi konulu yazımız). 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanunun 10. maddesi gereği muhatap banka, süresinde ibraz edilen çekin karşılığının bulunmaması halinde her çek yaprağı için belirli bir tutarı ödemekle yükümlüdür. Bu hususa ilişkin dayanak, hesap sahibi ile muhatap banka arasında çek defterinin teslimi sırasında yapılmış olan dönülemeyecek bir gayri nakdi kredi sözleşmesidir. Bankanın sorumluluk miktarı, Merkez Bankası tarafından her yıl ocak ayında belirlenir ve Resmî Gazete’de yayımlanır. 26 Ocak 2015 tarihinden itibaren süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için karşılığının bulunmaması halinde bankaların ödemekle yükümlü oldukları miktar 1.200,00 TL olarak gözükmektedir.
Meşru çek hamilleri bankanın sorumlu olduğu miktarı almak için çeki süresinde bankaya ibraz etmelilerdir. Süresinde bankaya ibraz edilmeyen çekler için bankanın 3167 Sayılı Yasanın 10. maddesinden kaynaklanan sorumluluğu ortadan kalkmaktadır.
Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına neden olan şahıs hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çeke ilişkin olarak bin beş yüz güne kadar adlî para cezasına karar verilebilecektir. Ancak, hükmedilecek adlî para cezası, çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamayacaktır.
Çekle ilgili uyuşmazlıklara ilişkin davalar; asliye ceza mahkemelerinde, çekin bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikâyetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülecektir. Ayrıca çekle ilgili takip yapılırken 6 aylık zamanaşımı süresi içerisinde takip başlatılmalıdır, aksi halde çek kambiyo senedi vasfını yitireceği için zamanaşımı def’i ile karşılaşılabilir.
Çek Kanunu Madde 5/4: “Karşılıksız çek düzenleyen, adına karşılıksız çek düzenlenen ve ileri düzenleme tarihli çek üzerinde yazılı tarihe göre kanunî ibraz süresi içinde ibrazında, karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmayan gerçek ve tüzel kişi hakkında, soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısının talebi üzerine, sulh ceza hâkimi tarafından, kovuşturma evresinde resen mahkeme tarafından, karşılıksız çıkan her bir çekle ilgili olarak, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilir.”
Karşılıksız çek keşide etmek suçu nedeniyle hükmün açıklanmasının ertelenmesine yahut hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemeyecektir. Ayrıca hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi elindeki bütün çek yapraklarını ait olduğu bankalara iade etmekle yükümlü olacak ve bu kişi adına yeni bir çek hesabı açılamayacaktır.
Hukuk Desteği