Bir önceki yazımızda haksız rekabete uygulanacak hukukun taraflarca seçilmesi ile “daha sıkı ilişkili hukuk” bağlama kuralının haksız rekabete uygulanacak hukukun tespiti açısından değerlendirilmesi konularından bahsetmiştik (Lütfen bkz…) Bu yazımızda Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen bir kısım haksız rekabet eylemlerine uygulanacak hukukun tespitinden örnekler vererek söz edeceğiz.
KÖTÜLEME (TTK 55/1-a-1)
Başkalarını veya onların mallarını, iş ürünlerini, fiyatlarını, faaliyetlerini veya ticari işlerini yanlış, yanıltıcı veya gereksiz yere incitici açıklamalarla kötülemek, TTK’nın 55/a-1 hükmüyle haksız rekabet teşkil eden eylemlerden biri olarak düzenlenmektedir. Kötüleme suretiyle haksız rekabet halinde bir işletmeye yahut gerçek kişiye yönelen beyanlar çoğunlukla belirli bir işletme veya gerçek kişiyi hedef almakta, yöneldiği işletmenin menfaatlerinin zedelenmesine sebep olmakta, bu beyanların piyasayı etkilemesi istisnai olsa da kötüleme niteliğindeki beyanlar, bir faaliyet alanına bir üretim koluna ilişkin olduğu takdirde o ürün grubuna ait piyasanın etkilenmesi de muhtemel olmaktadır[1]. Somut olayın özelliklerine göre TTK madde 55/a-1’de düzenlenen haksız rekabet eylemi karşısında MÖHUK madde 37/1’de veyahut MÖHUK madde 37/2’de düzenlenen bağlama kuralının uygulanabilmesi mümkündür.
YANLIŞ VE YANILTICI BİLGİ VERME (TTK 55/1-a-2)
Kendisi, ticari işletmesi, işletme işaretleri, malları, iş ürünleri, faaliyetleri, fiyatları, stokları, satış kampanyalarının biçimi ve iş ilişkileri hakkında gerçek dışı veya yanıltıcı açıklamalarda bulunmak veya aynı yollarla üçüncü kişiyi rekabette öne geçirmek TTK’nın 55/a-2 hükmüyle haksız rekabet teşkil eden eylemlerden bir diğeri olarak düzenlenmektedir. Bu tür haksız rekabet eylemlerinde genellikle belirli bir kişiyi yahut işletmeyi hedef alarak onun hakkında gerçeğe aykırı bilgi vermek ve menfaatlerini zarara uğratmak söz konusu olsa da, somut olayın özelliklerine göre münhasıran belirli bir rakibin menfaatlerinin ihlal edilmesi değil, tüketicilerin yanıltılması suretiyle piyasanın etkilenmesi de söz konusu olabilmektedir[2]. Örneğin, bir gıda ürünün üzerine gerçeğe aykırı bilgi vermek suretiyle “trans yağ içermez” ibaresinin yazılması halinde, tüketicilerin yanıltılması suretiyle piyasanın etkilenmesi söz konusu olduğundan, somut olaya piyasası etkilenen ülke hukuku uygulanacaktır.
PAYE, DİPLOMA VEYA ÖDÜL ALMIŞ GİBİ DAVRANMA (TTK 55/1-a-3)
Paye, diploma veya ödül almadığı halde bunlara sahipmişçesine hareket ederek müstesna yeteneğe malik bulunduğu zannını uyandırmaya çalışmak veya buna elverişli doğru olmayan meslek adları ve sembolleri kullanmak da TTK madde 55/a-3 hükmüyle haksız rekabet meydana getiren eylemler olarak düzenlenmiştir. Gerçekte sahip olmamasına rağmen paye, nişan, ödül gibi istisnai yeteneği bulunduğu düşüncesini yaratan birtakım özellikleri varmış gibi hareket etmek suretiyle meydana getirilen haksız rekabet eyleminden doğan uyuşmazlıklara uygulanacak hukukun tespitinde, bu tür haksız rekabet eylemlerinin genellikle belirli bir işletme üzerinde değil, tüketicileri hedef alarak pazar üzerinde etki gösterdiği kabul edilebileceğinden, bu tür eylemlerin piyasayı etkilediğinin ve bu yönden bu tür uyuşmazlıklara MÖHUK m. 37/1’in uygulanacağının kabulü gerekir[3].
İLTİBASA YOL AÇMA (TTK 55/1-a-4)
Başkasının malları, iş ürünleri, faaliyetleri veya işleri ile karıştırılmaya yol açan önlemler almak TTK’nın madde 55/a-4 hükmüyle bir diğer haksız rekabet eylemi olarak düzenlenmiştir. İltibas yoluyla meydana gelen haksız rekabet eylemlerinde malı, iş ürünü, faaliyeti veya ticari işletmesiyle karıştırılmaya sebep olacak eylemlerle karşı karşıya kalan işletme ya da gerçek kişinin menfaatleri zedelenmekte, bununla birlikte bu tür eylemler tüketicilerin de mağduriyetine neden olmaktadır. Belirli bir kişi ya da işletmenin menfaatinin ihlaline neden olan bu türden haksız rekabet eylemleri aynı zamanda tüketicilerin de mağdur olmalarına yol açtığından, pazarın da etkilendiğinin kabulü gerekecek, bu nedenle, somut olayın özelliğine göre, olaya uygulanacak hukukun seçiminde uygulanacak bağlama kuralı, MÖHUK m. 37/1’de yer alan pazar üzerine etki bağlama kuralı olacaktır[4].
Devam eden yazımızda; Üçüncü Kişilerin İşçilerini, Vekillerini Ve Diğer Yardımcı Kişilerini Görevlerini İhmal Etmeye Sevketmek (TTK 55/1-B-2), İşçileri, Vekilleri Veya Diğer Yardımcı Kişileri, İşverenlerinin Veya Müvekkillerinin Üretim Ve İş Sırlarını İfşa Etmeye Veya Ele Geçirmeye Yöneltmek (TTK 55/1-B-3) ve İş Şartlarına Uymamak (Ttk 55/1-E) eylemlerinden bahsedeceğiz.
Hukuk Desteği
[1] KAYIŞ, Bengül. Haksız Rekabetten Doğan Kanunlar İhtilafı, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı,, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2010, s. 118
[2] KAYIŞ, Bengül. Haksız Rekabetten Doğan Kanunlar İhtilafı, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı,, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2010, s. 121
[3] KAYIŞ, Bengül. Haksız Rekabetten Doğan Kanunlar İhtilafı, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı,, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2010, s. 134
[4] KAYIŞ, Bengül. Haksız Rekabetten Doğan Kanunlar İhtilafı, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı,, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2010, s. 139