Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (“FSEK”) kapsamında eser sahibinin manevi haklarını önceki yazımızda açıklamıştık. Bugünkü yazımızda ise eser sahibinin mali haklarını açıklamaya başladığımız ilgili yazımızın (Bakınız, Eser Sahibinin Mali Hakları Nelerdir?) devamını getireceğiz.
- Çoğaltma Hakkı
Bir eseri çoğaltma hakkı münhasıran eser sahibine aittir.¹ Çoğaltma, aslın aynen kopyalanmasıdır. FSEK m. 22/II’de çoğaltma çeşitlerine bazı örnekler verilmiştir. Buna göre, bir eserin aslından kopyalarının çıkartılmasının yanı sıra işaret, ses ve/veya görüntünün nakil ve tekrarına yarayan, bilinen ve geliştirilecek her türlü araca kaydedilmesi çoğaltmadır. Anılan hükme göre, her türlü ses ve müzik kayıtları, mimarlık eserlerine ait plan, proje ve krokilerin uygulanması birer çoğaltmadır.
- Yayma Hakkı
“Bir eserin aslını veya çoğaltılmış nüshalarını, herhangi bir yolla piyasaya sürme hak ve yetkisi münhasıran eser sahibine aittir. Yayma eylemi satış, kiralama veya ödünç verme gibi çeşitli yollarla gerçekleşebilir. Eser, fiziksel olarak piyasaya sürüldüğünde yayma eylemi gerçekleşmiştir. Gösterim ve sahneleme gibi eylemler ise yayma değildir. Yayma genellikle çoğaltmayı takiben gerçekleşir. Bununla birlikte yaymadan önce çoğaltma zorunluluğu bulunmamaktadır. Zira tek bir nüsha da yayımlanabilir. Örneğin, bir tablonun satılması, kiralanması veya ödünç verilmesi yaymadır. Buna karşılık gazete ve dergilerin, iş yerlerinde ve bekleme odalarında okunması amacıyla bulundurulması yayma değildir. Bu halde kiralama ve ödünç vermeden farklı olarak kullanılmak üzere değil, geçici şekilde incelemek veya okunmak üzere bırakma söz konusudur.”2
- Temsil, Yayın ve Umuma İletim Hakkı
“Temsil hakkı ile umuma iletim hakları bakımından merkez kavram umumdur. Bu eylemler kişiye özel olarak, yanı umuma açık olmayan yerlerde gerçekleştirildiğinde, eser sahibinin temsil ve umuma iletim hakkını ihlal etmez.”3
FSEK m. 24/1 gereği, bir eserin doğrudan doğruya işaret, ses ya da görüntü nakline yarayan aletlerle umumi mahallerde okunması, çalınması, oynatılması veya gösterilmesi herhangi bir şekilde temsili suretiyle, faydalanma hakkı münhasıran eser sahibine aittir.
Bir musiki eserinin konserde çalınması, tiyatro oyununun sahnelenmesi, şiirin okunması, filmin sinema salonunda gösterilmesi doğrudan temsile örnek olarak verilebilir.
FSEK m. 25/I’e göre bir eserin radyo-TV, uydu ve kablo gibi telli veya telsiz yayın yapan yayın kuruluşları aracılığıyla yayınlanması münhasıran eser sahibine aittir.
Bir eserin satışı, dağıtımı veya diğer şekillerde umuma dağıtımı veya sunulması hakkı münhasıran eser sahibine aittir.
15846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 22.madde
2KARAHAN Sami, SULUK Cahit, SARAÇ Tahir, NAL Temel: Fikri Mülkiyet Hukukunun Esasları, s.88-89
3KARAHAN Sami, SULUK Cahit, SARAÇ Tahir, NAL Temel: Fikri Mülkiyet Hukukunun Esasları, s.89
Hukuk Desteği