İcra ve İflas Kanunu’nda haczedilemeyecek mal ve değerler ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Kanun maddesinde sayılanlar haczedilemeyecek olmaları açısından sınırlı sayıdadır ve genişletilemezler. İİK 82. maddenin ilk fıkrasında bu bağlamda; “Aşağıdaki şeyler haczolunamaz: 1. Devlet malları ile mahsus kanunlarında haczi caiz olmadığı gösterilen mallar,….” ibaresi yer almaktadır. Kanun koyucu burada haczedilemeyecek mal ve değerlerin başkaca kanunlarda da sayılmış olabileceğini belirtmektedir. Bu istisnalar prim ve nafaka borçları ve borçlunun emekli maaşına haciz konulmasına muvafakat vermesi halleridir.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’un 93. maddesinde “Bu Kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88 inci maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez. Bu fıkraya göre haczi yasaklanan gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması halinde, icra müdürü tarafından reddedilir.“ demektedir.
Özellikle banka gibi özel finans kuruluşları bu hükümden faydalanma konusunda üstün çabalar sarfetmektedir. Şöyle ki; banka ile işlemde bulunan kimseye işlem öncesi imzalaması için sunulan sözleşmeler arasında emekli maaşının haczine izin veren muvafakat hükmü de yer almaktadır. Bir şekilde banka ile bu işlemi yapmak mecburiyetinde kalan kimseler emekli maaşının haczolunabileceğine mecburen önceden muvafakat vermiş olurlar. Ancak tam da bu noktada yine İcra İflas Kanunu hükümleri devreye girmektedir.
İcra İflas Kanunu madde 83/a : “82 ve 83 üncü maddelerde yazılı mal ve hakların haczolunabileceğine dair önceden yapılan anlaşmalar muteber değildir.”
Kanun maddesinde 82 ve 83. maddelere atıf yapılmıştır. Her iki maddenin ilgili kısımlarını yukarıda alıntılamış bulunmaktayız. İİK 82. madde emekli maaşının 5510 sayılı Yasa’ya gönderme yaparak istisnalar hariç olmak kaydıyla haczedilemeyeceğini ifade etmektedir. Bu istisnalardan birisi de borçlunun, emekli maaşının haczedilebileceğine muvafakat vermesi olduğundan kanun koyucu bu mal ve hakların haczedilebileceğine dair önceden yapılan anlaşmaları geçersiz kılmıştır.
Hukuk Desteği