Acente kurumu, Türk Ticaret Kanunu’nun 102. maddesinde: “Ticari mümessil, ticari vekil, satış memuru veya işletmenin çalışanı gibi işletmeye bağlı bir hukuki konuma sahip olmaksızın, bir sözleşmeye dayanarak, belirli bir yer veya bölge içinde sürekli olarak ticari bir işletmeyi ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi veya bunları o tacir adına yapmayı meslek edinen kimse” olarak tanımlanmıştır.
Acentelik bağımsız nitelikli tacir yardımcılığıdır ve vekalet ilişkisine dayanır. Acente yapabileceği işler bakımından,
- Sözleşmelerde aracılık eden,
- Sözleşmelerde aracılık eden ve tacir adına sözleşme yapan
olmak üzere 2 türde değerlendirilir.
Acente bir ücret karşılığında faaliyetlerini yerine getirir. Ücret, sözleşmede serbestçe kararlaştırılabileceği gibi serbestçe belirlenmediği takdirde bulunulan bölgedeki ticari teamüle göre de belirlenebilir. Ticari teamülün mevcut olmaması halindeyse, Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından da tespit edilebilinir.
Acente, aracılık ettiği işlem yerine getirildiği anda ve ölçüde ücrete hak kazanır. Taraflar bu kuralı acentelik sözleşmesiyle değiştirebilir; ancak işlem yerine getirilince, acente, izleyen ayın son günü istenebilecek uygun bir avansa hak kazanır. Ancak, asli olarak ücrete hak kazanılan an, aracılık edilen sözleşmenin tamamlandığı andır.
Acentenin hak kazandığı ücretin, ücrete hak kazanıldığı andan itibaren üç ay içerisinde ve her ihtimalde sözleşmenin sona erdiği tarihte ödenmesi gerekmektedir. Acente, ücretin yanısıra aracılık ettiği sözleşmeye dair yaptığı olağanüstü masrafları ve faizleri de talep edebilecektir. Olağan giderleri üstlenme yükü ise acentededir.
Acente, sözleşmenin aracılık ettiği 3. kişi tarafından gerçekleştirilmemesi veya vazgeçilmesi halinde ücrete hak kazanmaz ancak acentenin müvekkili tarafından kısmen veya tamamen gerçekleştiremeyeceği kesinleşse dahi acente ücrete hak kazanır. Acente, müvekkile yüklenemeyen sebeplerden dolayı sözleşme ifa edilmezse ücret talep edemez ancak sözleşmenin ifası müvekkilden dolayı gerçekleşmediyse acente ücret talep edebilecektir.
Hukuk Desteği