Evlat edinme, aralarında kan hısımlığından soybağı bulunmayan kişi ve küçüğe soybağı tesis eden hukuki bir kurumdur. Bu soybağının kurulması için Türk Medeni Kanunu (“TMK”) bir takım koşullar getirmiştir. Evlat edinme iki şekilde gerçekleşir; evli çiftler istisnalar hariç olmak üzere birlikte evlat edinebilir veya bekar kişiler tek başına evlat edinebilir.
Her iki evlat edinme için de geçerli genel koşullar:
- Öncelikle evlat edinen veya edinenler, evlat edinilecek küçüğe en az bir yıl süre ile bakmış ve eğitimine katkıda bulunmuş olmalıdır.
- Evlat edinme, küçüğün yararına şekillenmelidir. Bu yarar, evlat edinenin diğer çocuklarının menfaatini hakkaniyete aykırı bir biçimde zedelememelidir.
- Evlat edinilecek küçük, ayırt etme gücü yerinde ise evlat edinmeye rızası olmalıdır. Ayırt etme gücü kavramı yaş ile ilgili bir kavram olmayıp, evlat edinme işleminin neden ve sonuçlarını anlayabilme, kavrayabilme anlamını taşımaktadır. Dolayısı ile bu olgunluğa erişmiş küçüklerin rızasının mutlaka alınması gerekecektir Ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüğün ise anne ve babasının rızası alınmalıdır. Küçüğün vesayet altında olması ihtimalinde ise küçüğün ayırt etme gücüne sahip olup olmadığına bakılmaksızın evlat edinme için vesayet dairelerinin izni aranacaktır.
- Küçüğün kendisinin dışında ana ve babasının da rızası gereklidir. Bu rıza küçüğün doğumundan itibaren ilk 6 hafta içerisinde verilemez, verilse dahi geçerli değildir. Eğer küçüğün ana ve babasına ulaşılamıyor ve kim oldukları bilinmiyor veya ayırt etme gücünden tamamen yoksun kişilerse veya küçüğe karşı ebeveyn olmaktan kaynaklanan veya yasalardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmiyor iseler küçüğün ana ve babasının rızası aranmaz. Ancak rızanın aranmaması da mahkeme kararı ile mümkün olabilecektir: m.312, “Küçük, gelecekte evlât edinilmek amacıyla bir kuruma yerleştirilir ve ana ve babadan birinin rızası eksik olursa, evlât edinenin veya evlât edinmede aracılık yapan kurumun istemi üzerine ve kural olarak küçüğün yerleştirilmesinden önce, onun oturduğu yer mahkemesi bu rızanın aranıp aranmamasına karar verir.” Bu karar çıkana kadar, küçük ana ve babası ile birlikte yaşıyor ve ana ve babası yukarıdaki hallerden birisine denk geliyor ise küçük evlat edinilmek amacı ile Çocuk Esirgeme Kurumu’na yerleştirilebilir. Bu arada rızanın aranmaması kararı yetkili ve görevli mahkemeden talep edilebilir, küçüğün vesayet altında olması halinde ise vesayet makamının izni ile evlat edinilebilir.
- Evlat edinen ile küçüğün arasında en az 18 yaş bulunması gerekir. Ayrıca 18 yaş farkı koşulu, birlikte evlat edinen eşler için ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
Birlikte Evlat Edinme
Yukarıda değindiğimiz üzere evli çiftler istinalar hariç olmak üzere ancak birlikte evlat edinebilir. Evlat edinecek eşlerin en az 5 yıldan beri evli olmaları veya ayrı ayrı her iki eşin 30 yaşını doldurmaları gerekmektedir. Eşlerden birisinin kendisi ile soybağı kurulmuş çocuğunu diğer eş, en az iki yıllık evli olmaları veya yine 30 yaşını doldurmuş olması koşulu ile evlat edinebilir.
Tek Başına Evlat Edinme
Evli olmayan kişi bir küçüğü evlat edinebilmek için öncelikle 30 yaşını doldurmuş olmalıdır. Evli olan bir kişi ise birlikte evlat edinmenin üç tane istisnası mevcut olduğundan bu istisnalarda tek başına evlat edinebilecektir: Evli olan eş 30 yaşını doldurmuş ise;
- diğer eşin ayırt etme gücünden sürekli yoksunluğunu,
- iki yılı aşkın bir süreden beri nerede olduğunun bilinmemesini,
- mahkeme kararı ile iki yılı aşkın bir süredir ayrı yaşıyor olmaları halinde birlikte evlat edinmesinin mümkün olmadığını
ispatlayarak tek başına evlat edinebilir.
Evlat Edinmenin Sonuçları
- Evlat edinme sonucunda küçüğün ana ve babasına ait hak ve yükümlülükler evlat edinene geçer.
- Evlatlık evlat edinenin yasal mirasçısı olur ancak; evlat edinen evlatlığın yasal mirasçısı olamaz.
- Evlatlık küçük ise evlat edinenin soyadını alır. Evlat edinen de isterse küçüğe yeni bir ad verebilir.
- Evlâtlığın, miras ve başka haklarının zedelenmemesi, aile bağlarının devam etmesi için evlâtlığın naklen geldiği aile kütüğü ile evlât edinenin aile kütüğü arasında her türlü bağ kurulur. Ayrıca evlâtlıkla ilgili kesinleşmiş mahkeme kararı her iki nüfus kütüğüne işlenir. Evlât edinme ile ilgili kayıtlar, belgeler ve bilgiler mahkeme kararı olmadıkça veya evlâtlık istemedikçe hiçbir şekilde açıklanamaz.
- Evlat edinmeye ilişkin kararlar mahkeme tarafından verilir. Bu hallerde evlat edinenin yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
Hukuk Desteği