Bağımsız idari otoriteler bulundukları ülkeye göre birtakım farklılıklar göstermektedir. Bu otoritelerin ortaya çıkış amaçlarına paralel olarak aynı ülke içerisinde yer alan otoriteler de temelde gösterdikleri benzerliklerin yanında, bünyelerinde esaslı farkılıklar barındırmaktadır. Bağımsız idari otoritelerin genel bir tanımını yapmak gerekirse bu otoriteleri, gelişen teknolojiyle parelel olarak ilgili sektörlerde ortaya çıkan ihtiyaçları karşılamak üzere kanunla meydana getirilen, üç temel erkten bağımsız, hem mali özerkliğe hem de bütçe özerkliğine sahip kamu tüzel kişileri olarak tanımlamak mümkündür.
Gerek yasama, yürütme, yargı gerekse de merkezden yönetim yahut yerinden yönetim teşkilatının içerisine yerleştirilemeyen bağımsız idari otoriler; idarenin bütünlüğü gibi ilkelerle uyum sağlamaması nedeniyle klasik Türk Hukuku öğretisine yabancı bir kavramdır. Belirtilen yabancılık nedeniyle ilgili otoriteler, hem uygulamaya dahil olmadan önce hem de dahil olduktan sonra oldukça tartışma yaratan tüzel kişiler olmuşlardır. Ancak enerji, telekominasyon gibi çeviklik ve uzmanlık gerektiren alanlara yönelik ihtiyaçların klasik idari teşkilat yapısı içerisinde karşılanması mümkün olmadığından bağımsız idari otoritelerin gerekliliğinin yadsınamaz olduğu açıktır.
Belirtildiği üzere hem farklı ülkelerde hem de aynı ülkede yer alan bağımsız idari otoriler önemli yapısal farklılıklar gösterse de Türkiye’de bulunan bağımsız idari otoritelerin temel özelliklerini bir paragraf altında sıralamak hem mümkün hem de faydalı olacaktır. Bu halde bağımsız idari otoritelerin genel özellikleri şu şekildedir:
- Otoritelerin oluşumları ve işleyişleri kanunla tespit edilmektedir.
- Otoriteler, özerk ve bağımsız statüye sahiptirler.
- Otoriteler, merkezden yönetimin hiyerarşik ve vesayet denetimine tabii değildir ancak merkezi idareden ayrılmış olsalar da eylem ve işlemleri neticesinde yargının denetimi altındadırlar.
- Otoritelerin yaptırım uygulama yetkileriyle beraber kurul iradesine dayalı karar mekanizması vardır.
- Meydana getirilme amaçlarına paralel olarak etkin bir denetleme ve regülasyon yetkileri vardır.
Son olarak 1981 yılında Sermaye Piyasası Kurulu ile Türk Hukukuna giren ve hala faaliyetine devam eden bağımsız idari otoriteler aşağıda sıralanan gibidir:
- Sermaye Piyasası Kurulu
- Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
- Telekomünikasyon Kurumu
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
- Rekabet Kurumu
- Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
- Kamu İhale Kurumu
Hukuk Desteği
iletisim: [email protected]
